Οι αμπελώνες καταλαμβάνουν αναμφισβήτητα ένα ευρύτερο φάσμα τύπων εδάφους από οποιαδήποτε άλλη καλλιέργεια. Στην Ευρώπη, όπου η αμπελουργική παραγωγή χρονολογείται από την εποχή της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, οι αμπελώνες εγκαταστάθηκαν συχνά σε περιθωριακές εκτάσεις όπως απότομες πλαγιές, διατηρώντας τα πιο εύφορα εδάφη για καλλιέργεια δημητριακών και άλλες καλλιέργειες τροφίμων. Από την άλλη πλευρά, η εκτεταμένη διαθεσιμότητα γης στην Αμερική προσέφερε βαθιά, εύφορα εδάφη για την εγκατάσταση αμπελώνων και την ευκαιρία για εντατική παραγωγή και μηχανοποίηση μεγάλης κλίμακας.
Τα κρασιά έχουν γενικά χαμηλότερη ανάγκη για νερό και θρεπτικά συστατικά από άλλες καλλιέργειες. Παρόλα αυτά, συχνά χρειάζονται εντατική διαχείριση, συμπεριλαμβανομένου του οργώματος και της χρήσης ζιζανιοκτόνων για την εξάλειψη της ανταγωνιστικής βλάστησης, καθώς είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στην υποβάθμιση της ποιότητας του εδάφους. Οι αμπελώνες σε πλαγιές και περιθωριακά εδάφη διατρέχουν ιδιαίτερα αυξημένο κίνδυνο υποβάθμισης του εδάφους, προκαλώντας μείωση της ποιότητας και της γονιμότητας του εδάφους, μειωμένη διείσδυση και αποθήκευση νερού, μειωμένη ποιότητα του εδάφους και των επιφανειακών υδάτων, μειωμένη ποιότητα αέρα και κίνδυνοι που σχετίζονται με τον μετριασμό και την προσαρμογή της κλιματικής αλλαγής . Η μόνιμη απώλεια εδάφους όχι μόνο θα μπορούσε να βλάψει σημαντικά και μόνιμα τη βιομηχανία οίνου, αλλά και να συμβάλει στη συνολική παγκόσμια υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Τα εδάφη είναι γνωστό ότι αποθηκεύουν περισσότερο άνθρακα από ότι παράγουν σε συνδυασμό η ατμόσφαιρα και βλάστηση του πλανήτη. Έτσι, η απομόνωση του άνθρακα αποθηκεύοντάς το στα εδάφη, αποτελεί μια από τις πιο ελπιδοφόρες λύσεις για την κλιματική αλλαγή.
Υπάρχει γενική συναίνεση για το πόσο επείγον είναι να προστατευτούν τα εδάφη, όχι μόνο ως μη ανανεώσιμοι πόροι, αλλά και ως φυσικοί ζώντες οργανισμοί που παρέχουν βασικές υπηρεσίες στο οικοσυστήματος για τη στήριξη των καλλιεργειών και της περιβαλλοντικής υγείας. Αυτή η «συνεχής ικανότητα του εδάφους να λειτουργεί ως ένα ζωτικό οικοσύστημα που υποστηρίζει φυτά, ζώα και ανθρώπους», έχει οριστεί ως Soil Health από το United States Natural Resources Conservation Services (NRCS), έναν όρο που αγκαλιάστηκε από την ακαδημαϊκή κοινότητα, τη βιομηχανία, την κυβέρνηση και μη κυβερνητικές οργανώσεις.
Η υγεία του εδάφους ορίζεται από μια σειρά φυσικών, χημικών και βιολογικών ιδιοτήτων. Αρκετές από αυτές τις ιδιότητες είναι επίσης σημαντικά συστατικά του terroir, συνήθως στατικές ιδιότητες του εδάφους που δεν επηρεάζονται άμεσα από τη διαχείριση. Ωστόσο, η έννοια της υγείας του εδάφους δίνει ιδιαίτερη έμφαση στις δυναμικές ιδιότητες του εδάφους και στην υποστήριξη λειτουργιών που, στις περισσότερες περιπτώσεις, επηρεάζονται άμεσα και έντονα από τη διαχείριση. Επειδή η ποιότητα των καλλιεργειών είναι ένα από τα αποτελέσματα ενός υγιούς εδάφους, υποστηρίζουμε ότι ένα υγιές έδαφος αμπελώνα πρέπει να εκφράζει βέλτιστα το terroir του. Ενώ η έννοια του terroir και η σχέση της με την ποιότητα των καλλιεργειών έχει κατανοηθεί σε ικανοποιητικό βαθμό και είναι βαθιά ριζωμένη στο πλαίσιο της παραγωγής κρασιού, η έννοια της υγείας του εδάφους έγινε πρόσφατα αποδεκτή από τους καλλιεργητές παγκοσμίως και καθίσταται επείγουσα ανάγκη να συνδυαστούν αυτές οι δύο έννοιες.
Συγκεκριμένα, πρέπει να αξιολογηθεί προσεκτικά ο ρόλος των βιοτόπων του εδάφους και του μικροβιώματος του εδάφους για την παραγωγή κρασιού. Οι μικροοργανισμοί του εδάφους ρυθμίζουν πολλές σημαντικές οικολογικές διεργασίες όπως η αποσύνθεση και ο κύκλος των θρεπτικών ουσιών, που είναι τελικά υπεύθυνος για τη δέσμευση άνθρακα και τη διατροφή των καλλιεργειών. Επομένως, οι μικροοργανισμοί του εδάφους είναι απαραίτητοι για την υγεία του. Επιπλέον, αρκετές πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι το έδαφος χρησιμεύει ως δεξαμενή μικροοργανισμών που, μέσω του ανέμου σε σωματίδια σκόνης, σταγόνες βροχής ή μέσω των ανθρώπων κατά τη συγκομιδή, καταλήγουν να αποικίζουν στα σταφύλια και μεταφέρονται στο στάδιο της ζύμωσης, επηρεάζοντας την ποιότητα του κρασιού. Επειδή οι μικροοργανισμοί του εδάφους ποικίλλουν ανάλογα με τον τύπο του, οι επιστήμονες πρότειναν πρόσφατα την έννοια του μικροβιακού terroir.
Ωστόσο, η έρευνα σχετικά με το μικροβιακό terroir βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο και δεν έχουμε καλή μηχανιστική κατανόηση των συνδέσεων μεταξύ των μικροοργανισμών του εδάφους και της ποιότητας του σταφυλιού και του κρασιού. Μια από τις πιο συχνές ερωτήσεις είναι πώς μπορούν να προσαρμοστούν οι πρακτικές διαχείρισης του εδάφους για να υποστηρίξουν τους βιοτόπους του εδάφους και επομένως την υγεία του, συμβάλλοντας παράλληλα στην ποιότητα των σταφυλιών. Η πρωταρχική εστίαση στις υγιείς πρακτικές διαχείρισης του εδάφους είναι συνήθως η αύξηση της περιεκτικότητας σε οργανικές ουσίες του εδάφους, λόγω του θεμελιώδους ρόλου της στην υποστήριξη πολλών βιολογικών, φυσικών και χημικών δυναμικών πτυχών της υγείας του. Κατά τα τελευταία 15 έως 20 χρόνια, μελέτες έχουν εξετάσει το ρόλο των πρακτικών διαχείρισης του εδάφους σε αμπελώνες της Ισπανίας, της Γαλλίας, της Νότιας Αφρικής, της Καλιφόρνια και της Αυστραλίας. Αυτές οι πρακτικές περιλαμβάνουν τη χρήση καλλιεργειών κάλυψης, μειωμένης καλλιέργειας , κομποστοποίησης και άλλων βιολογικών τροποποιήσεων.
Ακόμα κι αν αυτές οι μελέτες δείχνουν συνήθως βελτιώσεις στην οργανική ύλη του εδάφους, τα παρατηρούμενα οφέλη για την υγεία του, την απόδοση των καλλιεργειών και την τελική ποιότητα σταφυλιών φαίνεται να είναι πολύ μεταβλητά μεταξύ των μελετών που εμποδίζουν τον καθορισμό κατευθυντήριων γραμμών και βέλτιστων πρακτικών διαχείρισης για τα σταφύλια προς οινοποίηση. Αυτή η έλλειψη σαφών και συνεπών αποτελεσμάτων στη βιβλιογραφία πιθανότατα οφείλεται στην ευρεία μεταβλητότητα των εγγενών ιδιοτήτων υγείας του εδάφους που επηρεάζουν τις πιο δυναμικές ιδιότητες του. Για παράδειγμα, η υφή του εδάφους επηρεάζει το δυναμικό δέσμευσης άνθρακα. Σε ένα πρόσφατο έργο που υποστηρίχθηκε από το American Vineyard Foundation και σε συνεργασία με την Napa Valley Grapegrower Association, ο Δρ. Lazcano και ο Dr. Decock μελετούν τη μεταβλητότητα στον άνθρακα του εδάφους και σε άλλους δείκτες υγείας του εδάφους μεταξύ των διαφόρων εδαφών της Napa Valley στην Καλιφόρνια.
Συνοπτικά, οι αμπελώνες έχουν μεγάλες δυνατότητες για τη διατήρηση υψηλών επιπέδων υγείας του εδάφους και για την απομόνωση του C, συμβάλλοντας στην ποιότητα του περιβάλλοντος τοπικά και παγκοσμίως. Οι τρέχουσες και οι μελλοντικές ερευνητικές προσπάθειες πρέπει να αντιμετωπιστούν για τον καθορισμό των πιο σημαντικών πτυχών των εδαφών για την παραγωγή κρασιού και να βοηθήσουν τους καλλιεργητές να βελτιώσουν τις πρακτικές τους για την εξισορρόπηση των αγρονομικών και περιβαλλοντικών αποτελεσμάτων.
Πηγή: ciencia-e-vinho
