Οινικές ιστορίες κάτω από τον ήλιο του Αιγαίου

Οινικές ιστορίες κάτω από τον ήλιο του Αιγαίου ανακαλύπτουμε σε αυτό το τεύχος του Wine Trails. Κουκλίστικα οινοποιεία, προσεγμένοι αμπελώνες, σπάνιες ή σχεδόν εξαφανισμένες γηγενείς ποικιλίες και μερικές χιλιάδες φιάλες κρασί που κλείνουν μέσα τους την αλμύρα της θάλασσας και τη «σκληρότητα» του κυκλαδίτικου οινοπέδιου. Με αυτό το «χαρμάνι» ξεχωριστοί οινοποιοί βουτούν με ενθουσιασμό στον κόσμο της οινοποίησης, πρωτίστως για να αναδείξουν τον αμπελώνα των Κυκλάδων και δευτερευόντως να αποδείξουν ότι το μοντέλο του μικρού παραγωγού που επενδύει στα τοπικά προϊόντα μπορεί να ανταπεξέλθει ακόμα και την πιο πρωτόγνωρη κρίση.

Με αυτό το «χαρμάνι» ξεχωριστοί οινοποιοί των Κυκλάδων βουτούν με ενθουσιασμό στον κόσμο της οινοποίησης, πρωτίστως για να αναδείξουν τον αμπελώνα των Κυκλάδων και δευτερευόντως να αποδείξουν ότι το μοντέλο του μικρού παραγωγού που επενδύει στα τοπικά προϊόντα μπορεί να ανταπεξέλθει ακόμα και την πιο πρωτόγνωρη κρίση.

Μόνο τοπικές ποικιλίες για τον Βαπτιστή της Τήνου

Το 2012 ο Γιάννης Βαπτιστής Μωραΐτης αποφάσισε να δώσει ζωή ξανά σ’ ένα παλιό αμπέλι που κληρονόμησε από τον παππού του, προσεγγίζοντας το εγχείρημα εντελώς ερασιτεχνικά. Αρχικός του στόχος του ήταν να φτιάξει ένα κτήμα για την οικογένεια και τους φίλους του, μέχρι που γνώρισε τον οινολόγο Ηλία Ρουσσάκη. «Ήδη από τον σχεδιασμό του αμπελώνα, ο Ηλίας Ρουσσάκης με παρότρυνε να δούμε την προσπάθεια πιο επαγγελματικά. Έτσι, το 2013 ξεκινήσαμε με νέες φυτεύσεις ελληνικών ποικιλιών, όπως Ασύρτικο, Μονεμβασιά, Μαυροθήρικο, Μαυροτράγανο και Μανδηλαριά και το 2016 βγάλαμε το “Vaptistis Λευκό” και το “Vaptistis Ερυθρό”», αναφέρει ο κ. Μωραΐτης.

Ακολούθησαν το 2018 νέες φυτεύσεις και η δημιουργία του οινοποιείου στο χωριό Στενή.  Στα 103 τ.μ. αυτού του οινοποιείου «χώρεσε» όλη η δημιουργικότητα της ομάδας, που το 2018 παρήγαγε τρεις νέες ετικέτες, το μονοποικιλιακό Ασύρτικο «Antara» από ένα συγκεκριμένο αμπελοτόπι, το ροζέ «Altana» Μαυροθήρικο και ένα λευκό γλυκό κρασί από Ροδίτη.

«Είναι μαγικό όταν σου λέει κάποιος: “Περάσαμε όμορφα με ένα μπουκάλι  κρασί από το κτήμα σου”», λέει ο ίδιος. Με αυτή τη μαγεία ως κινητήριο δύναμη δεν σταματά να εξελίσσει το οινοποιείο στην Τήνο. «Αυτή τη στιγμή έχουμε 30 στρέμματα και ανεβαίνουμε. Τα αμπέλια του οινοποιείου βρίσκονται στα 430 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, ανάμεσα στα χωριά Στενή και Μέση. Λόγω του υψόμετρου αργεί και η ωρίμανση των σταφυλιών μας. Για παράδειγμα, φέτος μπήκαμε στον τρύγο στις 10 Σεπτεμβρίου».

Η παραγωγή του οινοποιείου Vaptistis και των συνεργαζόμενων αμπελουργών έχει φτάσει στις 12.000 φιάλες ενώ απώτερος στόχος είναι οι 30.000-35.000, σύμφωνα με τον Γιάννη Βαπτιστή Μωραΐτη.

Ένας Σκωτζέζος στη Σύρο

Για τον Edward Maitland-Makgill-Crichton η δημιουργία του Οινοποιείου

OuSyra είναι ένα παιδικό όνειρο που έγινε πραγματικότητα

Με καταγωγή από τη Σκωτία, μεγάλωσε περνώντας τα καλοκαίρια του στη Σύρο. Δίπλα στον αμπελώνα της οικογένειάς του ζούσε η οικογένεια της γυναίκας που έμελλε να γίνει σύζυγός του, της Eillen Botsford Βελισσαροπούλου. Μαζί με την Eillen αποφάσισαν να μετακομίσουν μόνιμα στη Σύρο, όταν πια είχε ολοκληρωθεί η κατασκευή του οινοποιείου τους στα Χρούσα για να φτιάξουν εκλεκτά κρασιά από σπάνιες γηγενείς ποικιλίες.

Στο Οινοποιείο OuSyra κάνουν «θαύματα» με Σεριφιώτικο και Φωκιανό. «Αρχικά επιλέξαμε το Σεριφιώτικο, καθώς αναπτύσσεται πολύ καλά στη Σύρο συγκριτικά με άλλες ποικιλίες. Την ίδια φιλοσοφία ακολούθησε το Φωκιανό. Αξιοποιήσαμε την πείρα των προηγούμενων γενεών και την παντρέψαμε με βιολογικές πρακτικές και τη γεωργία ακριβείας», εξηγεί ο Edward MMC. Η επιτυχία των κρασιών τους αποδεικνύεται μάλιστα από το γεγονός ότι η παραγωγή του 2020 θα αυξηθεί σημαντικά συγκριτικά με τις 12.000 φιάλες του 2019, λόγω της αυξημένης ζήτησης. Όσον αφορά τα σχέδια του οινοποιείου για το μέλλον, αυτά είναι πολλά, ο Edward MMC αναφέρει: «Σκοπεύουμε να δημιουργήσουμε ένα χώρο εκδηλώσεων μέσα στους αμπελώνες μας για τους επισκέπτες μας, οι οποίοι θα μπορούν να δοκιμάζουν τα κρασιά μας δίπλα στα κλήματα από τα οποία προέρχεται o καρπός τους.

Επίσης, έχουμε ξεκινήσει και θα ολοκληρώσουμε τη φύτευση στις νέες πεζούλες που δημιουργήσαμε στο βουνό τον περασμένο χειμώνα. Προχωράμε το σχέδιό μας για μια νέα ετικέτα από άλλη μια σπάνια κυκλαδίτική ποικιλία για τη σοδειά του 2020. Το κρασί αυτής της νέας ετικέτας βρίσκεται στις δεξαμενές και έχουμε πολύ καλά δείγματα. Τέλος, έχουμε ξεκινήσει να δουλεύουμε με μία νέα οινοποιητική μέθοδο αυτή τη χρονιά, η οποία αποτελεί για εμάς μία ενδιαφέρουσα πρόκληση».

Το αποτέλεσμα της δουλειάς του Edward Maitland – Makgill – Crichton, της Eileen και του οινολόγου τους Σπύρου Ζουμπούλη, είναι δύο ετικέτες που ξεχώρισαν αμέσως στην ελληνική αγορά και όχι μόνο, το ΟυΣύρα Σεριφιώτικο και το ΟυΣύρα Φωκιανό.

Eπιστρέφει στο αμπέλι η Σέριφος

Στη «Σιδηρά Νήσο» το οικογενειακό Οινοποιείο Χρυσολωρά δίνει νέο αέρα στην οινική παράδοση του νησιού, με επικεφαλής τον έμπειρο οινοποιό Χρήστο Χρυσολωρά

Η ιστορία του οινοποιείου ξεκινά από τον παππού του Χρήστου Χρυσολωρά, ο οποίος είχε στην κατοχή του πολλά στρέμματα αμπελώνων αλλά και 13 παιδιά. Από τα πολλά μικρά αμπελοτεμάχια της μοιρασιάς, τέσσερα στρέμματα κατέληξαν στην οικογένεια του Χρήστου. Αυτό υπήρξε μια καλή αρχή. Σήμερα τα στρέμματα της οικογένειας είναι 26, καλλιεργούνται βιολογικά, και παράγουν 10.000 έως 11.000 φιάλες κρασί στο σύγχρονο οινοποιείο της οικογένειας.

Ένα οινοποιείο όπου συνυπάρχουν το κυκλαδίτικο και το βιομηχανικό στοιχείο, αντανακλώντας την ιστορία του νησιού. «Μπορεί να είμαστε Κυκλαδονήσι, έχουμε όμως μια βαθιά μεταλλευτική παράδοση. Η ιστορία μας είναι συνυφασμένη με τη δραστηριότητα στα μεταλλεία και τ’ αμπέλια», αναφέρει ο Χρήστος Χρυσολωράς. Η οικονομική εξάρτηση του νησιού από τα μεταλλεία είχε ως αποτέλεσμα η αμπελουργία να λάβει τη θέση της συμπληρωματικής ενασχόλησης, γεγονός που δεν βοήθησε τη Σέριφο να αναπτύξει πλήρως τη δυναμική του, όπως εξηγεί ο έμπειρος οινοποιός. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια η αμπελουργία και η οινοποίηση κερδίζουν το χαμένο έδαφος και σε αυτό έχει συμβάλλει και το οινοποιείο Χρυσολωρά. «Κατά κάποιο τρόπο το οινοποιείο έδειξε ότι πίσω από το αμπέλι κρύβεται κάτι πολύ ωραίο, κάνοντας τους πιο νέους να δουν τα πράγματα διαφορετικά», επισημαίνει.

Με κρασιά ήπιων οινοποιήσεων ο κ. Χρυσολωράς επιτυγχάνει να αναδεικνύει τη μοναδικότητα του σεριφιώτικου terroir. «Αν ξέρεις τη Σέριφο, δεν θα δυσκολευτείς να αναγνωρίσεις το κρασί της. Το κρασί μας έχει μια όμορφη σκληρότητα, γιατί μοιάζει με τον τόπο όπου παράγεται». Επίσης, ο ίδιος ποτέ δεν λέει όχι στους πειραματισμούς. Ένας από αυτούς είναι η ετικέτα «Οράνζ» του 2019. Ένας οίνος orange από ώριμα σταφύλια της ποικιλίας Σεριφιώτικο από αυτόρριζα πρέμνα τουλάχιστον 40 ετών, που ζυμώνονται μαζί με τα στέμφυλα, με γηγενείς ζύμες. 

Στα 26 στρέμματα της οικογένειας Χρυσολωρά στη Σέριφο καλλιεργούνται βιολογικά παραδοσιακές ποικιλίες όπως Σεριφιώτικο, Ροδίτης Αλεπού, Μανδηλαριά, Αηδάνι, Ψαροσύρικο, Τσαμπάτο, αλλά και Μονεμβασιά.

Το κρασί αγαπάει τη Μήλο

Στα βορειοδυτικά της Μήλου, στο γραφικό ψαροχώρι Πολλώνια ή Απολλωνία, θα συναντήσει κανείς τους αμπελώνες του Οινοποιείου Κωσταντάκη και τις υπόσκαφες φυσικές σπηλιές που στεγάζουν το σύγχρονο οινοποιείο

Σε αυτό το σκηνικό ο Κώστας Μάλλης (ή αλλιώς Κωσταντάκης) παράγει από το 2012 κρασιά από Ασύρτικο, Μονεμβασιά, Μαλαγουζιά, Μαυροτράγανο, Αηδάνι, Μανδηλαριά, Ροδίτη, Σαββατιανό, που καλλιεργούνται στα 35 στρέμματα της οικογένειας. Η ενασχόλησή τους με το κρασί, βέβαια, δεν ξεκινά το 2012. «Κάναμε πάντα το δικό μας κρασί. Πάντα είχαμε αμπέλια και ο παππούς και ο προπάππους μου έφτιαχναν λίγο κρασί για τον εαυτό τους. Ο πατέρας μου όμως αποφάσισε να ασχοληθεί πιο επαγγελματικά», αναφέρει ο γιος του Κώστα Μάλλη, Πέτρος, ο οποίος είναι χημικός και ασχολείται κυρίως με το επισκέψιμο οινοποιείο. Στόχος του Κώστα Μάλλη ήταν να συνεχίσει την οικογενειακή παράδοση αλλά και να δώσει ζωή σε τοπικούς αμπελώνες, που εγκαταλείφθηκαν μαζικά στο νησί από τη δεκαετία του ’80. «Τις προηγούμενες δεκαετίες η Μήλος είχε πάρα πολλά αμπέλια, τα οποία δεν υπάρχουν πια. Απ’ όσα αναφέρουν οι μεγαλύτεροι στο νησί πρέπει να υπήρχαν 1.000 στρέμματα ή και περισσότερα και έχει απομείνει ένα πολύ μικρό μέρος. Μικρά αμπελάκια που καλλιεργούνται από παππούδες που φτιάχνουν κρασί για το σπίτι τους. Πάρα πολύς κόσμος κατά τη δεκαετία του ’50 αποφάσισε να εγκαταλείψει τη γεωργία για να δουλέψει στα ορυχεία. Ακολούθησε η τουριστική ανάπτυξη και έτσι η παραγωγή του νησιού είναι πολύ χαμηλή», αναφέρει ο κ. Μάλλης.

Πόσο αταίριαστη είναι αυτή η εικόνα αν αναλογιστεί κανείς την οινική παράδοση και την ευφορία αυτού του τόπου; Πράγματι, «το πλούσιο ηφαιστειογενές έδαφος της Μήλου βοηθά τα κλήματα να ευδοκιμήσουν γρήγορα. Είναι ενδεικτικό ότι από τα νέα αμπέλια που φυτέψαμε πήραμε ικανοποιητικές παραγωγές από το τρίτο και τέταρτο έτος», αναφέρει ο ίδιος. «Στόχος μας είναι να φτάσουμε τις 25.000 φιάλες. Να παραμείνουμε όμως πιο μικροί, σε μια boutique λογική, και να εξελίξουμε το επισκέψιμο τμήμα. Επίσης, ποτέ δεν παύουμε να πειραματιζόμαστε. Ο πατέρας μου θέλει να κάνουμε πολλά πράγματα. Από οινοποιήσεις σε αμφορείς μέχρι κρασιά που θα βυθίζονται μέσα στη θάλασσα», καταλήγει ο κ. Μάλλης.

Η οικογένεια Μάλλη του Οινοποιείου Κωσταντάκη οινοποιεί με τον παραδοσιακό τρόπο και με αυτόχθονες ζύμες έξι ετικέτες και 18.000 φιάλες, οι οποίες καταναλώνονται αποκλειστικά στη Μήλο.

Την καλύτερη πρώτη ύλη δίνει η γη στη Σίκινο

Πώς είναι όταν ανακαλύπτεις στα 50 σου αυτό που αγαπάς; Στο ερώτημα αυτό μπορεί να δώσει απάντηση η ιστορία του Γιώργου Μάναλη, του ιδρυτή του ομώνυμου οινοποιείου στη Σίκινο.

Με καταγωγή από τη Σίκινο ο Γιώργος Μάναλης έκανε μέχρι και την πέμπτη δεκαετία της ζωής του εντελώς διαφορετικά πράγματα. Τότε έμελλε «να πάθει τη ζημιά και να κολλήσει με το αμπέλι», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο ίδιος. Ξεκίνησε το 2005 και το 2008 θα άνοιγε τις πόρτες του δικού του οινοποιείου. Χτισμένο στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού, σε υψόμετρο 400 μ., ανάμεσα σε καταπράσινους αμπελώνες σε αναβαθμίδες, το Οινοποιείο Μάναλη μοιάζει με μία μεγάλη βεράντα στο Αιγαίο. Σε αυτή τη βεράντα μπορεί να απολαύσει κανείς τα κρασιά που παράγει με μεράκι και αγάπη η οικογένεια Μάναλη. Το Sikoinos Λευκό από Ασύρτικο, Αηδάνι και Μονεμβασιά. Το Sikoinos Ροζέ από Μαυροτράγανο και Αηδάνι, το Sikoinos Ερυθρό από Μαυροτράγανο και Λημνιό και το γλυκό κρασί Λιοσάτο.
Προϊόντα φτιαγμένα με την καλύτερη πρώτη ύλη από τη γη της Σικίνου, η οποία κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν Οινόη, δηλαδή Οινοφόρος. «Καλλιεργούμε άνυδρες κυκλαδίτικες ποικιλίες, στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού σε ύψος 400 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Φανταστείτε ότι εδώ ο ήλιος βλέπει το αμπέλι στις 10 η ώρα το πρωί καθώς το αμπέλι βρίσκεται από την πίσω μεριά του βουνού. Ο αμπελώνας έχει πολύ καλό προσανατολισμό, χωρίς πολλές ζέστες, είναι άνυδρος και ποτίζεται από την πάχνη που σηκώνεται τη νύχτα από τη θάλασσα. Αν δεν υπήρχε αυτή η υγρασία να ποτίζει το αμπέλι, είναι σίγουρο ότι θα είχε ξεραθεί. Αυτό ο αμπελώνας λοιπόν μας δίνει ένα σταφύλι με πολύ ωραία γεύση και στρεμματική απόδοση 500-600 κιλά το στρέμμα, που φτιάχνει ένα πολύ καλό κρασί», αναφέρει ο Γιώργος Μάναλης στο WT.