Του Χρήστου Κανελλακόπουλου
Όλες οι ενδείξεις οδηγούν στο συμπέρασμα πως παρόλο που τα αποθέματα βρόχινου νερού που δέχθηκε η συντριπτική πλειοψηφία των αμπελώνων κατά το χειμώνα και την άνοιξη έδειχναν ικανά για να χαρακτηρίσουν τη χρονιά ως εξαιρετική, ελλοχεύει ο κίνδυνος τελικά η χρονιά να χαρακτηριστεί ως «ξηροθερμική». Η χώρα έχει ήδη αντιμετωπίσει έναν πρώιμο καύσωνα και βιώνει έναν δεύτερο εξαιρετικά πιο επιθετικό και παρατεταμένο, δίχως να γνωρίζει τελικά κανείς την επαναληψιμότητα που θα παρουσιάσει το φαινόμενο ως και τη στιγμή της συγκομιδής. Όπως γίνεται αντιληπτό οι αιφνιδιάστηκες απειλές αποτελούν ήδη τη νέα συντροφιά πολλών αμπελουργών και οινοποιών με αυτή της παρατεταμένης ξηροθερμίας να δείχνει χρόνο με το χρόνο ως η πιο οικεία . Πολλά έχουν γραφτεί κατά καιρούς για το πως θα πρέπει να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις της συντελούμενης κλιματικής αλλαγής από των κόσμο του κρασιού. Ωστόσο, πριν φτάσουμε στην εσωτερική υψομετρική μετανάστευση, την αλλαγή ποικιλιών, τη χρήση υβριδίων κ.α, ας δούμε μερικά πρακτικά και αναμφίβολα επίπονα βήματα που μπορεί να αποτελέσουν καταλύτη τόσο για την ποιότητα των παραγόμενων σταφυλιών όσο και για τη βιωσημότητα του αμπελώνα. Ασφαλώς και υπάρχουν σημαντικές διαφορές στις επιλογές και τις εφαρμογές μεταξύ αμπελώνων που έχουν τη δυνατότητα άρδευσης και μη, ωστόσο η μελέτη και η δράση σε κάθε περίπτωση είναι απαραίτητες.
ΖΙΖΑΝΙΑ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ
Οι εναλλακτικές καλλιέργειες κάλυψης είναι μια από τις πιο ελκυστικές επιλογές για τη διαχείριση του εδάφους στους αμπελώνες, επειδή αυξάνουν τον οργανικό άνθρακα του εδάφους, βελτιώνουν τη διείσδυση και την αποστράγγιση του νερού , μειώνουν τη διάβρωση του εδάφους και την εκπομπών αερίων θερμοκηπίου ενώ ταυτόχρονα προκαλούν αύξηση της βιοποικιλότητας στον αμπελώνα. Ωστόσο, καθώς πρέμνα και εναλλακτικές καλλιέργειες κάλυψης συνυπάρχουν στον ίδιο χώρο ανταγωνίζονται, χαρακτηριστικά από κάποιο σημείο κι έπειτα, για θρεπτικά συστατικά και νερό ιδιαίτερα τις περιόδους που αυτά , νερό και θρεπτικά, παρουσιάζουν ελαχιστοποιημένα αποθέματα. Το γεγονός αυτό μπορεί να επηρεάσει άμεσα τόσο την απόδοση του αμπελώνα όσο και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Ποιό συγκεκριμένα αυτός ο ανταγωνισμός μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές στην ανάπτυξη των βλαστών και τη δραστηριότητα των φύλλων, η οποία με τη σειρά της μπορεί να επηρεάσει σοβαρά τη γονιμότητα των βλαστών, την καρπόδεση, την ανάπτυξη των ραγών, την ευαισθησία σε παράσιτα και ασθένειες, την απόδοση και τη σύνθεση του σταφυλιού. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με τα τυχόν, για κάποιους αμελητέα, εναπομείναντα ζιζάνια στον αμπελώνα. Από τη μία πραγματοποιείται ανταγωνιστική δράση ως προς τα διαθέσιμα υδάτινα αποθέματα κι από την άλλη η απώλεια του νερού είναι συντριπτικά μεγαλύτερη μέσω εξαπμισοδιαπνοής όταν στον αμπελώνα παραμένουν εναλλακτικές καλλιέργειες και ζιζάνια.
ΚΑΛΥΨΗ ΚΑΙ ΑΠΟΚΡΥΨΗ ΕΔΑΦΟΥΣ
Πρόκειται για μια εξαιρετικά παλαιά τεχνική , ειδικότερα όσο αφορά την εφαρμογή της στη λεκάνη της Μεσογείου. Μέσω της κάλυψης του εδάφους με στρώσεις φυτικής ύλης (π.χ άχυρο ή εναλλακτικές καλλιέρχειες) μειώνεται η μέση ημερήσια θερμοκρασία του εδάφους. Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί πως υπάρχουν ερευνητικές αναφορές για περιπτώσεις όπου η μείωση αυτή κινείται στη ζώνη διαφοράς των δέκα βαθμών κελσίου. Ακολούθως, η κάλυψη του εδάφους λειτουργεί και ως άμεσο εμπόδιο που μειώνει σε σημαντικό βαθμό την εξάτμιση του νερού από την επιφάνεια του εδάφους διατηρώντας ταυτόχρονα τα επίπεδα της υγρασίας του εντός επιθυμητών ή ποιο επιθυμητών ορίων. Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων εφαρμογής της απαιτείται πολλαπλά εφαρμοζόμενη χειρονακτική εργασία. Ωστόσο προσφέρει και μια σειρά από έμμεσα οφέλη όπου εφαρμόζεται κατ ‘ εξακολούθηση. Αυξάνει τη διαθέσιμη οργανική ύλη , κατ’ επέκταση του παράγοντες θρέψης και μετριάζει συνδυαστικά τη διάβρωση του εδάφους.
BEΛΤΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΡΔΡΕΥΣΗΣ
Στις περιπτώσεις όπου υπάρχει σύστημα άρδευσης θα πρέπει να ελέγχεται και να εξασφαλίζεται η καλύτερη δυνατή απόδοση του, ιδιαίτερα όταν μιλάμε για εγκαταστάσεις ποτίσματος στάγδην. Ομοιομορφία στην αρχική και τη μέση πίεση ανά σημείο εφαρμογής , τη ροή και την κατανομή μπορούν να μειώσουν από τη μία τις συνολικά απαιτούμενες ποσότητες νερού ανά πρέμνο, αυξάνοντας ταυτόχρονα τις τιμές των προαπαιτούμενων ποιοτικών δεικτών και την απόδοση του αμπελώνα.
ΚΡΑΤΗΣΤΕ ΤΑ ΑΜΠΕΛΑ ΖΩΝΤΑΝΑ
Κανείς δεν θέλει να γίνεται μάντης άσχημων ειδήσεων ωστόσο κάποιες φορές δεν γίνεται διαφορετικά. Πιθανά από φέτος, αναμφίβολα τα επόμενα χρόνια ορισμένοι αμπελουργοί και οινοποιοί θα αναγκαστούν να εφαρμόσουν προεπιλεγμένα σενάρια διατήρησης των πρέμνων σε βάρος της παραγωγής. Πρόκειται για μια στρατηγική έσχατης ανάγκης στις περιπτώσεις εκείνες όπου η καταπόνηση του φυτού από τις παρατεταμένες κι επαναλαμβανόμενες ξηροθερμικές συνθήκες δημιουργεί ανασφάλεια για το άμεσο μέλλον ύπαρξης του ίδιου του φυτού. Στους τόπους και τις περιπτώσεις όπου είναι πιθανό να συμβεί θα πρέπει να υπάρχει ή και να μπορεί να εξασφαλιστεί ένα ικανό απόθεμα νερού που θα αποτρέψει τη μερική η ολική θερινή αποφύλλωση και το μαρασμό των πρέμνων, μετά την απομάκρυνση της παραγωγής. και το μαΘα πρέπει λοιπόν να υπάρχει η πρόΟι Εφαρμόστε νερό μόνο όταν είναι απαραίτητο για να αποτρέψετε την πλήρη αποφύλλωση. Ως εκ τούτου, ο συγκεκριμένος προγραμματισμός επεμβατικής άρδευσης εξαρτάται σχεδόν εξ ολοκλήρου από διαδοχικές, καθημερινές κι επαναλαμβανόμενες οπτικές παρατηρήσεις και αξιολόγησεις της κατάστασης του φυλλικού τοίχους. Τίποτα από τα παραπάνω δεν μπορεί να υποκαταστήσει το ετήσιο σχέδιο για έναν προσεκτικά σχεδιασμένο και συνολικά ισορροπημένο αμπελώνα, για υγιή, εύρωστα και ισορροπημένα πρέμνα. Ωστόσο, στο άμεσο μέλλον η εφαρμογή συμπληρωματικών τεχνικών κι ελέγχων που συμβάλουν στην καλύτερη και λεπτομερή διαχείριση των αποθεμάτων νερού στον αμπελώνα προβλέπεται πως θα απασχολεί αμπελουργούς , οινοποιούς κι επιστήμονες διαρκώς καθώς τα προσβάσιμα αποθέματα νερού στον πλανήτη μειώνονται δραματικά. Έτσι, όπως κάποτε οι περισσότεροι γελούσαν στο άκουσμα της φράσης « αποτύπωμα διαχείρισης αερίων του θερμοκηπίου» και σήμερα καλούνται βήμα βήμα να εφαρμόσουν τα αντίστοιχα πρωτόκολλα, είναι εξαιρετικά πιθανό να συμβεί σταδιακά το ίδιο και με τη διαχείριση των αποθεμάτων νερού.
