Η εφαρμογή μιας στρατηγικής βιωσιμότητας δεν είναι πλέον μια επιλογή που οι εταιρείες σε διάφορους κλάδους των τροφίμων ανάμεσα και του κρασιού μπορούν είτε να ακολουθήσουν ή όχι. Το να είναι κάποιος βιώσιμος είναι πλέον το «τίμημα» που πληρώνει για να είναι στο παιχνίδι.
Το θέμα αυτό βρέθηκε στο επίκεντρο του συνέδριο WineFuture23 τον περασμένο μήνα στην Κοΐμπρα της Πορτογαλίας, το οποίο συγκέντρωσε ορισμένους από τους κορυφαίους εμπειρογνώμονες του κλάδου στον τομέα της βιωσιμότητας.
Στην πρώτη ανάλυση αυτό που τονίστηκε ήταν ότι η παγκόσμια οινοποιία μπερδεύει τους καταναλωτές με χιλιάδες διαφορετικά μηνύματα σχετικά με τη βιωσιμότητα καταδεικνύοντας ότι αυτό που απαιτείται είναι μια μεγαλύτερη ευθυγράμμιση ως προς τον λόγο που ορθώνει ο κλάδος.
«Η βιωσιμότητα δεν ανήκει πλέον στην σφαίρα των συζητήσεων, είναι ένα γεγονός αναμφισβήτητο της της ίδιας της ζωής», είπε η Anne Burchett, ειδικός σε θέματα επικοινωνίας του οίνου και συντονίστρια του πάνελ, ενώ ο βραβευμένος με Νόμπελ Οικονομολόγος, Σερ, Χριστόφορος Πισσαρίδης(CY), βασικός ομιλητής στο συνέδριο, είπε ότι οι καταναλωτές συνειδητοποιούν όλο και περισσότερο τον αντίκτυπο που έχει η παραγωγή τροφίμων όχι μόνο στο περιβάλλον, αλλά και στην προσωπική τους υγεία. «Οι άνθρωποι δεν αγοράζουν εύκολα όταν πιστεύουν ότι το προϊόν προέρχεται από μια μη βιώσιμη πηγή», είπε. Οι καταναλωτές, πρόσθεσε, αναμένουν «διαφάνεια και αυθεντικότητα» και επιλέγουν όλο και περισσότερο να ψωνίζουν μόνο από εκείνες τις επιχειρήσεις που θεωρούν ότι είναι ηθικές και βιώσιμες. Μάλιστα έφερε ως παράδειγμα την αυξανόμενη ζήτηση, ιδιαίτερα μετά την Covid, για βιολογικά προϊόντα. Μπορούμε να περιμένουμε να δούμε ένα μεγάλο άλμα από το σημερινό 8% των παγκόσμιων αμπελώνων που είναι πιστοποιημένοι βιολογικοί – με την Ισπανία να πρωτοστατεί, ακολουθούμενη από τη Γαλλία και την Ιταλία. Αυτή η ζήτηση αντικατοπτρίζεται στην κρατική Systembolaget της Σουηδίας, η οποία έχει επενδύσει σε βιολογικά κρασιά στα 450 κρατικά καταστήματά της. Έφτασε το μερίδιο αγοράς του 10% για βιολογικά κρασιά το 2015, πέντε χρόνια νωρίτερα από το προβλεπόμενο.
«Το βιολογικό κρασί ήταν ο μοναδικός μοχλός αύξησης του όγκου κατά την τελευταία δεκαετία», ισχυρίστηκε ο διευθυντής διαχείρισης κατηγορίας, Ulf Sjödin MW. Η Systembolaget έχει τώρα μια αυστηρή στρατηγική αγορών για να εργάζεται μόνο για την προμήθεια και την καταχώριση όσων θεωρεί βιώσιμα κρασιά – τώρα διαθέτει σχεδόν 300 κρασιά που πληρούν αυτά τα κριτήρια στη γκάμα της.
Μια κίνηση που αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου στόχου της εταιρείας να μειώσει κατά το ήμισυ τις εκπομπές σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας της έως το 2030. Η οποία περιλαμβάνει επενδύσεις σε εναλλακτικές συσκευασίες ποτών, για τις οποίες ο Sjödin παραδέχτηκε ότι έθεσε το αφρώδες κρασί, ιδιαίτερα, στο προσκήνιο καθώς τόσα λίγα μπουκάλια είναι επί του παρόντος είναι αρκετά…ελαφριά να ώστε να πληρούν τα κριτήρια βιωσιμότητας.
Διλήμματα αειφορίας
Αλλά το να είσαι απλώς βιολογικός δεν σημαίνει ότι είσαι «πρωταθλητής βιωσιμότητας», τόνισε ο Martin Reyes MW, ιδρυτής της αμερικανικής εισαγωγέας Wine Wise LLC. «Οχι. Υπάρχει διαφορά μεταξύ βιολογικής και αειφορίας. Υπάρχει ακόμα η εφοδιαστική αλυσίδα, οι συσκευασίες, τα απόβλητα και η ενέργεια. Καμία ενέργεια που διατίθεται στην αγορά δεν είναι πράσινη».
Ο Reyes φοβάται ότι ορισμένοι από τους ισχυρισμούς που διατυπώνονται σχετικά με τη βιωσιμότητα στη βιομηχανία κρασιού δείχνει ότι υπάρχει κατάχρηση της έννοιας και έχει» μετατραπεί σε κάτι χωρίς νόημα. Έχουμε όλους αυτούς τους τεχνικούς και καθοριστικούς όρους – αναγεννητική γεωργία, βιολογική, βιοδυναμική και ούτω καθεξής – όλοι ανταγωνίζονται για την ίδια προσοχή», πρόσθεσε.Η βιωσιμότητα έχει γίνει πολιτική, προειδοποίησε: «Αρχίσαμε να αποξενώνουμε τους πελάτες».
Κατά τον ίδιο οι βιομηχανίες τροφίμων και κρασιού πρέπει επίσης να αποδεχθούν ότι αποτελούν μέρος του προβλήματος βιωσιμότητας. Ιδιαίτερα στη χρήση του νερού και το γεγονός ότι το 70% του γλυκού νερού χρησιμοποιείται για την παραγωγή τροφίμων (συμπεριλαμβανομένης της οινοποίησης) και το 20-30% των παγκόσμιων εκπομπών θερμοκηπίου προέρχεται από τη γεωργία.
Όλα είναι μια «ανταλλαγή», σύμφωνα με τον καθηγητή Graham Miller, πρόεδρο βιώσιμων επιχειρήσεων στο Instituto Rodrigo Guimarães, Nova School of Business and Economics: «Έχω πετάξει εδώ για να εμπνεύσω τους ανθρώπους για τη βιωσιμότητα. Υπάρχει ακόμα άνθρακας στον αέρα από αυτή την απόφαση. Δεν μπορούμε να πέσουμε στην παγίδα να πιστεύουμε ότι τα θετικά αντισταθμίζουν τα αρνητικά. Το αρνητικό εξακολουθεί να είναι αρνητικό, ακόμα κι αν κάνετε πράγματα που είναι θετικά. Αυτό πρέπει να κοινοποιηθεί με ειλικρίνεια».
Είπε ότι πολλές παγκόσμιες βιομηχανίες στρέφονται στους αλληλένδετους 17 αναπτυξιακούς στόχους των Ηνωμένων Εθνών (STG) για απαντήσεις.
«Είναι το μέλλον πιο προηγμένο τεχνολογικά; Πιο καπιταλιστικό; Πιο ατομικιστικό; Λιγότερο παγκόσμιο; Δεν υπάρχει ενιαία κοσμοθεωρία που προτείνει ο ΟΗΕ», τόνισε ο Μίλερ. «Το πρόβλημα με τους στρατηγικούς στόχους του ΟΗΕ είναι ότι «κολλάνε» ο ένας εναντίον του άλλου». Η βιωσιμότητα, είπε, σημαίνει διαφορετικά πράγματα για διαφορετικούς ανθρώπους σε διαφορετικές χώρες με διαφορετικά προγράμματα. Οι πρωτοβουλίες μπορεί να λειτουργούν σε τοπικό επίπεδο, αλλά όχι σε διεθνές επίπεδο.
Η καλύτερη εξάσκηση
Σε όλη τη βιομηχανία κρασιού υπάρχουν πολλά προγράμματα βιωσιμότητας και προγράμματα πιστοποίησης που καθιστούν δύσκολο τον προσδιορισμό του ποια είναι τα καλύτερα να ακολουθηθούν.
Οι οινοπαραγωγοί της Νέας Ζηλανδίας θεωρούνται πρωτοπόροι στη βιωσιμότητα με το πρόγραμμα Sustainable Wine Growing New Zealand (SWINZ) που καλύπτει το 97% των αμπελώνων της. Ένα σύστημα που επωφελείται από την παράδοση ενός συνεκτικού μηνύματος για μια ολόκληρη χώρα.
Ενώ στις ΗΠΑ υπάρχουν τουλάχιστον τέσσερις περιφερειακές πρωτοβουλίες βιώσιμης οινοποίησης, όπως η Napa Green. Η Διεθνής Οργάνωση Νεολαίας για την Ibero-America, είναι μια άλλη πρωτοβουλία όπου νέοι οινοπαραγωγοί από 21 ισπανόφωνες χώρες της Αμερικής, την Πορτογαλία και την Ισπανία, έχουν ενωθεί μέσω της βιώσιμης επιχειρηματικότητας.
Μιλώντας στο συνέδριο, η Amalia de Lizaur López, Ισπανίδα διπλωμάτης και υφυπουργός της Ibero-América, τόνισε τη νέα γενιά οινοπαραγωγών, που αναζητούν καινοτόμους τρόπους παραγωγής βιώσιμων κρασιών.
«Γνωρίζουμε ότι ο κόσμος απαιτεί περισσότερα βιώσιμα προϊόντα. Οι καταναλωτές θέλουν να δεσμευτούν για περιβαλλοντική ευθύνη και κοινωνική ευαισθητοποίηση στα προϊόντα που καταναλώνουν.
«Η κλιματική αλλαγή με την άνοδο της θερμοκρασίας και τα ακραία καιρικά μοτίβα απειλούν την ίδια την ουσία της παραγωγής κρασιού», είπε. Σε όλο τον κόσμο βλέπουμε ακραίες αλλαγές στο κλίμα και μεγάλα καιρικά επεισόδια που πλήττουν την παραγωγή και τη συγκομιδή, πρόσθεσε.
Είναι ζωτικής σημασίας οι παραγωγοί και οι φορείς του κρασιού να συγκεντρώνουν τις γνώσεις και τους πόρους τους για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. «Αλλά η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η έλλειψη κεφαλαίων για επενδύσεις σε βιώσιμες τεχνολογίες και βέλτιστες πρακτικές», σημείωσε η López.
Επικοινωνία με πελάτες
Πώς μπορούν λοιπόν οι έμποροι κρασιού να υπερασπιστούν τη βιωσιμότητα, ενώ εξακολουθούν να αποτυπώνουν τον ρομαντισμό και τη γοητεία του αμπελιού;
«Όταν μιλάς με τον πελάτη και τον ρωτάς γιατί πίνουν κρασί, λένε ότι τους αρέσει η γεύση, ανακαλύπτοντας διαφορετικές χώρες, συνδυασμό φαγητού και κρασιού ή για να γιορτάσουν κάτι ξεχωριστό», ανέφεερε ο Eugeni Brotons, παγκόσμιος διευθυντής μάρκετινγκ στην González Byass.
«Είναι εύκολο για τη βιομηχανία να πιστεύει ότι ο καταναλωτής αγαπά πραγματικά το κρασί. Όμως το 80% των καταναλωτών κρασιού γνωρίζει πολύ λίγα για το κρασί. Δημιουργείται μια θεωρία «χάους» στο μυαλό τους. Αν τον ίδιο καταναλωτή ρωτήσουμε: «τι είναι η βιωσιμότητα από την άποψη του κρασιού;» Τι στο καλό θα πει; Ο καταναλωτής ήδη πιστεύει ότι το κρασί είναι βιώσιμο».
Η Anne Chilton, ειδικός στη βιοποικιλότητα, πρόσθεσε: «Οι βιομηχανίες υποτιμούν πόσο πραγματικά κατανοούν οι καταναλωτές τις έννοιες της αναγεννητικής γεωργίας και της βιοποικιλότητας και πόσο ευαίσθητοι είναι σε αυτές.
«Οι καταναλωτές είναι πιο προηγμένοι από ό,τι τους πιστεύουμε. Τους ενδιαφέρει η χρήση φυτοφαρμάκων και ζιζανιοκτόνων. Η δουλειά μας δεν είναι να θεωρούμε ανόητο τον καταναλωτή».
Αντίθετα, η βιομηχανία κρασιού πρέπει να «σκέφτεται έξω από το κουτί», προέτρεψε ο Brotons στον τρόπο με τον οποίο μιλά στους καταναλωτές για τις αλλαγές βιωσιμότητας που κάνουν. «Στο τέλος, βρίσκουμε λύσεις που θα μας επιτρέψουν να μειώσουμε το κόστος και να είμαστε κερδοφόροι», πρόσθεσε.
Έρευνες αγοράς έχουν δείξει ότι το 80% των καταναλωτών μπορεί να δηλώσουν ότι ενδιαφέρονται να αγοράσουν ή να πληρώσουν περισσότερα για βιώσιμα προϊόντα, μόνο το 20% το κάνει πραγματικά.
«Οι εταιρείες πρέπει να αναλάβουν δράση, δεν πρόκειται να οδηγηθούν από τους καταναλωτές», πρόσθεσε ο Μίλερ. «Η βιωσιμότητα δεν κάνει πάντα περισσότερα ή μεγαλύτερα από οποιονδήποτε άλλον. Πρέπει να κοιτάξετε πώς κάνετε τα πράγματα και να ξεκινήσετε από εκεί. Δημιουργήστε κοινωνικά συμβόλαια».
Στην καταληκτική ομιλία του, ο διοργανωτής του συνεδρίου Pancho Campo, είπε ότι ήταν απογοητευτικό το γεγονός ότι η βιωσιμότητα ήταν ένα από τα μεγάλα «θέματα που ήταν σχετικά στο πρώτο συνέδριο WineFuture το 2009 που συνεχίζουν να εξετάζονται σήμερα».
«Αυτό σημαίνει ότι δεν έχουμε βρει λύσεις για περισσότερα από 14 χρόνια. Ο κλάδος δεν καταλαβαίνει ότι ανεξάρτητα από τα εργαλεία που χρησιμοποιεί για να επικοινωνήσει, αν δεν αλλάξει τη γλώσσα, δεν θα φτάσει πουθενά».
Πολλοί από τους ομιλητές στο Wine Future 2023 κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η οινοποιία χρειάζεται ένα σύνολο παγκόσμιων δεικτών απόδοσης (KPIs) που μπορούν να κοινοποιηθούν στους καταναλωτές για να τους βοηθήσουν να κατανοήσουν και να αναγνωρίσουν το έργο που γίνεται σε ολόκληρο τον τομέα για την αντιμετώπιση της βιωσιμότητας. «Η λογοδοσία και η υπευθυνότητα παρόμοια με αυτή που διαπιστώνεται στη χρηματοοικονομική αναφορά είναι καθ’ οδόν», είπε ο Τσίλτον.
