Κείμενο Λάζαρος Γατσέλος
Οι αυξανόµενες εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα και η άνοδος του µέσου όρου της ηµερήσιας θερµοκρασίας αποτελούν δύο βασικές επιπτώσεις της κλιµατικής αλλαγής που βιώνει ο πλανήτης. Όπως έχει επισηµάνει κατά το παρελθόν και ο καθηγητής Γεωλογίας και Επιστηµών της Γης του Πανεπιστηµίου του Aberystwyth της Ουαλίας Alex Maltman «πλέον δεν µπορούµε να περιµένουµε το πρόβληµα γιατί το βιώνουµε. Αυτά που περιγράφονται γύρω από τις επιπτώσεις της κλιµατικής αλλαγής δεν αποτελούν ενδείξεις πως κάτι θα ξεκινήσει να συµβαίνει γιατί απλά συµβαίνει εδώ και χρόνια. Όλοι θα πρέπει να αντιληφθούν πως οι σηµερινές δράσεις αφορούν ξεκάθαρα τον περιορισµό της επέκτασης των φαινοµένων και των επιπτώσεών τους».
Αυτήν τη στιγµή οι εκποµπές των αερίων του θερµοκηπίου σε παγκόσµια κλίµακα ξεπερνούν τους 50 γίγα-τόνους. Στην περίπτωση που απλά και µόνο συνεχιστούν οι ίδιες ακριβώς πολιτικές γύρω από το θέµα, οι εκποµπές το 2100 αναµένονται να είναι περίπου οι ίδιες σε ετήσια βάση αλλά µε την ετήσια µέση θερµοκρασία να έχει αναρριχηθεί από 2,8 ως και 3,2 βαθµούς Κελσίου ανά περιοχή. Στην περίπτωση που η ανθρωπότητα επέλεγε το 2020 να σταµατήσει οποιαδήποτε περιοριστική περιβαλλοντική πολιτική, αυτό θα οδηγούσε σε πιθανό τριπλασιασµό των εκποµπών και σε µία σταδιακή µέση ετήσια άνοδο της θερµοκρασίας από 4,2 ως και 4,8 βαθµών Κελσίου. Οι ισχυρισµοί του καθηγητή Maltman επιβεβαιώνονται από όλα τα κλιµατικά µοντέλα συναδέλφων ανά τον πλανήτη καθώς στη συντριπτική τους πλειοψηφία αυτά παρουσιάζουν το θετικό σενάριο αύξησης της µέσης ετήσιας θερµοκρασίας από 2,5 ως 2,8 βαθµούς Κελσίου το 2100 µόνο αν µειωθούν οι συνολικές εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου κατά τα δύο πέµπτα των σηµερινών. Ακολούθως, για να έχουµε µια αύξηση µόνο κατά δύο και µόνο βαθµούς Κελσίου θα πρέπει σταδιακά ως το 2100 να µηδενιστούν οι παγκόσµιες συνολικές εκποµπές.
Πρόκειται για κάτι εξαιρετικά απίθανο αν σκεφτούµε τους βασικούς τρόπους παραγωγής και µεταφοράς όλων των καταναλώσιµων και µη αγαθών στο σύγχρονο κόσµο. Πιο συγκεκριµένα, το 21% των εκποµπών προέρχεται από τη βαριά βιοµηχανία, το 14% από τις µεταφορές αγαθών, το 25% από την παραγωγή ηλεκτρισµού και θερµότητας, το 24% από την αγροτική και δασική εκµετάλλευση, το 6% από τη λειτουργία των κτιρίων και το υπόλοιπο 10% από τις υπόλοιπες δραστηριότητες.
Το άλλοθι της φωτοσύνθεσης
Κατά την προηγούµενη δεκαπενταετία οι συνέπειες και οι επιπτώσεις του φαινοµένου παρουσίασαν γεωµετρική αύξηση δηµιουργώντας ένα ιδιαίτερα δυστοπικό περιβάλλον. Ως αποτέλεσµα οι όποιες ευθύνες µοιράστηκαν εκ νέου, ακόµα και σε κλάδους που µέχρι πρότινος έφεραν το µανδύα της αθωότητας. Ο κόσµος της αµπελουργίας και της οινολογίας που για πολλά χρόνια κοιµόταν τον ύπνο του δικαίου σε σχέση µε το πώς θα µπορούσε να δηµιουργήσει ένα άκρως θετικό προφίλ γύρω από την καυτή πατάτα της κλιµατικής αλλαγής, όχι µόνο τρέχει πίσω από τις εξελίξεις πλέον αλλά είδε το υποτιθέµενο ισχυρό όπλο του να θεωρείται ξεπερασµένο κι ανεπαρκές.
Για πολλά χρόνια κυκλοφορούσε το άλλοθι πως η χρήση διοξειδίου του άνθρακα κατά τη φωτοσύνθεση των αµπελιών είναι τόση ώστε το ισοζύγιο να θεωρείται µηδενικό αν όχι ελάχιστα θετικό ή ελάχιστα αρνητικό ανά περίπτωση οινοποιείου. Όταν όµως χρειάστηκε να επιµερισθούν επιπλέον οι µειώσεις, τα πράγµατα άλλαξαν άρδην. Σε αυτό το σηµείο θα πρέπει να αναφερθεί πως µία οικονοµική απειλή που έχει πολλάκις συζητηθεί τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε παγκόσµιο επίπεδο για όσα προϊόντα δεν τηρούν τα νέα πρότυπα σχετικά µε τις εκποµπές και τα χαρακτηριστικά του ανθρακικού αποτυπώµατος είναι η επιπλέον φορολόγηση και ο περιορισµός του κύκλου εργασιών τους. Κάτι που όπως όλοι αντιλαµβάνονται θα είχε ιδιαίτερα δυσµενείς αν όχι καταστροφικές συνέπειες για το κρασί.
Καλείται λοιπόν το κρασί σήµερα να αλλάξει συνήθειες τόσο για να µην βρεθεί σε δυσµενή θέση όσο και για να διαφυλάξει την ίδια του την ύπαρξη. Το 50% των εκποµπών διοξειδίου του άνθρακα µίας φιάλης κρασιού προέρχονται από τα υλικά εµφιάλωσης και συσκευασίας. Ακολούθως το 27% από τις εργασίες και τα υλικά που χρησιµοποιούνται στον αµπελώνα και το 23% από τα υλικά και τις εργασίες κατά την οινοποίηση. Στην πράξη υπάρχουν τρεις και πλέον διαφορετικοί τοµείς όπου κάποιος θα πρέπει να παρέµβει για να µειώσει το ανθρακικό αποτύπωµα µιας φιάλης κρασιού. Σε αυτά δεν συµπεριλαµβάνονται οι εκποµπές που προέρχονται από τις µεταφορές των κρασιών στις διάφορες αγορές. Έτσι, εκτός από µια σειρά πιστοποιητικών που θα αφορούν το πόσο πράσινο είναι ένα οινοποιείο και πόσο πράσινη είναι κάθε ετικέτα κρασιού, προωθούνται µια σειρά αλλαγών µε στόχο τη δραστική µείωση του ισοζυγίου εκποµπών. Αρχικά πολλές αγορές όπως το LCBO στον Καναδά σκοπεύουν να θέσουν αυστηρότερα όρια για το βάρος των φιαλών που θα εισάγονται υπό τη δικαιοδοσία τους. Επιπλέον, από τη µία σκοπεύουν να προωθήσουν διαδικασίες BIP, δηλαδή η πλειοψηφία του όγκου των κρασιών που θα εισάγονται να εµφιαλώνονται στην αγορά που πρόκειται να καταναλωθούν κι από την άλλη εξετάζουν την προώθηση εναλλακτικών περιεκτών κρασιού όπως οι χάρτινες ή οι συνθετικές βιοδιασπώµενες φιάλες.
Στο κοµµάτι του οινοποιείου τα φωτοβολταϊκά συστήµατα αυτονοµίας δείχνουν να έχουν προκριθεί σε τελικό στάδιο καθώς τα αποτελέσµατα συνδυαστικών µελετών δείχνουν πως µία µονάδα µισού µεγαβάτ αρκεί στις περισσότερες οινοπαραγωγικές περιοχές για να καλύψει τις παραγωγικές ανάγκες τεσσάρων εκατοµµυρίων φιαλών. Ακολούθως, υπάρχουν απόψεις που συγκλίνουν στην υποχρεωτική τοποθέτηση παγίδων διοξειδίου του άνθρακα από έναν όγκο παραγωγής και άνω. Στο δε κοµµάτι του αµπελώνα τα φώτα ανάβουν προς τα ηλεκτροκίνητα µηχανήµατα και τις ήπιες µορφές καλλιέργειας , οργανική και βιοδυναµική. Ακόµα και τα συνθετικά σκευάσµατα επιβαρύνουν σηµαντικά περισσότερο σε εκποµπές κατά την παραγωγή τους. Όλα τα παραπάνω αποκτούν µια επιπλέον οικονοµική διάσταση αν σκεφτεί κανείς πως σε αγορές όπως οι Σκανδιναβικές χώρες διαµορφώνονται σαφείς τάσεις υπέρ των πράσινων προϊόντων σε βαθµό που µια πράσινη πιστοποίηση να µετρά κατά πολύ περισσότερο από µια υψηλή διάκριση σε έναν κορυφαίο διαγωνισµό.
∆ιείσδυση στην Ελλάδα
Στο σύνολο του Ελλαδικού χώρου τα πράγµατα βρίσκονται σε πρώιµο στάδιο δίχως να λείπουν και οι φωτεινές εξαιρέσεις. Το Κτήµα Σεµέλη για παράδειγµα έχει ξεκινήσει µια σειρά αλλαγών και πιστοποιήσεων που στοχεύουν στη φιλικότερη σχέση του οινοποιείου µε το περιβάλλον. Έτσι εκτός απο την πιστοποίηση για την ουδετερότητα στο ανθρακικό αποτύπωµα, το οινοποιείο έχει ενεργοποιήσει βιολογικό καθαρισµό για τα λύµατα του οινοποιείου καθώς κι ένα πρόγραµµα µείωσης των ρύπων στον αµπελώνα. Τις απαραίτητες έρευνες γύρω απο το ανθρακικό αποτύπωµα των κρασιών του έχει ολοκληρώσει και το Κτήµα Ιερόπουλου. Από τους πρωτοπόρους στις φιλικότερες σχέσεις µε το περιβάλλον και το Κτήµα Μπριντζίκη που έχει καταφέρει να συνδυάσει τη γεωθερµία µε τα φωτοβολταϊκά στοιχεία για την κάλυψη των αναγκών του.
Με ΝΗ η πρώτη «πράσινη» συγκομιδή σε Bαrolo Cru
Να ολοκληρώσει την πρώτη παγκοσµίως µηδενικών ρύπων συγκοµιδή Barolo Cru και να γιορτάσει -το 2025- ανοίγοντας την πρώτη 100% βιώσιµη φιάλη του οίνου που θα παραχθεί, είναι οι στόχοι της συνεργασίας της FPT Industrial του Οµίλου CNH µε το ιταλικό οινοποιείo Fontanafredda. Πιο συγκεκριµένα, ο ειδικός στους κινητήρες του Οµίλου CNH Industrial, FPT, και το Κτήµα Fontanafredda, που ιδρύθηκε από τον πρώτο βασιλιά της Ιταλίας Vittorio Emanuele II το 1858, υπέγραψαν συνεργασία για την προµήθεια δύο τρακτέρ New Holland TK Methane Power. Πρόκειται για δύο µικρά crawlers µε κινητήρα βιοµεθανίου FPT Industrial F28 Natural Gas. Η δύναµη του φτάνει τους 75 ίππους (55 kW) µε µέγιστη ροπή 330 Nm και, σύµφωνα µε την FPT, εξασφαλίζει ακριβώς ίδιες αποδόσεις σε σχέση µε τις ντιζελοµηχανές τέτοιου τύπου, ακόµα και σε απότοµες πλαγιές. Σε ό,τι αφορά το ιταλικό Κτήµα, διαθέτει 1.200 στρέµµατα πιστοποιηµένους βιολογικούς αµπελώνες, και, όπως λέει, προωθεί τη νέα «Πράσινη Αναγέννηση» στη µορφή των βέλτιστων πρακτικών καλλιέργειας χωρίς περιβαλλοντικό αποτύπωµα.
Η τριετής συνεργασία µεταξύ FPT Industrial και της Fontanafredda, υποστηριζόµενη από το πρόγραµµα Tobias της Περιφέρειας του Piemonte, µε στήριξη από τις New Holland Agriculture, CNH Industrial και τοπικές επιχειρήσεις, αποδεικνύει για άλλη µια φορά ότι σύνθετα έργα αυτού του είδους µπορούν να αποτελέσουν ένα καλό παράδειγµα δικτύωσης για έναν κοινό στόχο.
