Υπήρξε μια εποχή, όχι πολύ καιρό πριν, που η Κίνα ήταν το Ελ Ντοράντο της διεθνούς αγοράς κρασιού, αντιπροσωπεύοντας έως και το 7% της παγκόσμιας κατανάλωσης και εισαγωγών το 2017, τέσσερις φορές περισσότερο από το 2005. Έκτοτε, μεταξύ της τιμωρητικής φορολογίας για ορισμένους και τις νομικές μάχες για άλλους, συμπεριλαμβανομένης της συσσώρευσης αποθεμάτων και της υποτονικής οικονομίας, οι πωλήσεις κρασιού έχουν συρρικνωθεί δραματικά. Ο Covid έδωσε αναμφίβολα το τελευταίο χτύπημα: Τα στοιχεία του OIV δείχνουν ότι η κατανάλωση μειώθηκε κατά 16% το 2022, μετά από μειώσεις 15% και 17% το 2021 και το 2020 αντίστοιχα. Αλλά σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε από τον επίτιμο οικονομολόγο Kim Anderson του Πανεπιστημίου της Αδελαΐδας στην Αυστραλία, ο Covid εξηγεί μόνο εν μέρει την πτώση της κινεζικής αγοράς.
Ο Covid ως επιταχυντής τάσεων
Πράγματι, αν το κλείσιμο των μπαρ και των εστιατορίων –κέντρων κατανάλωσης στην Κίνα– έχει βλάψει αναμφίβολα το μάρκετινγκ του κρασιού, ο οικονομολόγος επισημαίνει μια πτώση που προηγείται της έναρξης της πανδημίας κατά τρία χρόνια. «Η κατά κεφαλήν κατανάλωση στην Κίνα έφτασε στο ανώτατο όριο το 2012, αλλά μειώνεται κάθε χρόνο από το 2017 και θα αντιπροσωπεύει μόνο το ένα τρίτο του μέγιστου επιπέδου της το 2022. Οι εισαγωγές οίνων έχουν μειωθεί περισσότερο από το ήμισυ (–55%) από το 2017». Όπως σε πολλές άλλες περιπτώσεις, ο Covid έχει επιταχύνει μόνο τις υπάρχουσες τάσεις, φαινόμενο που επιβεβαιώνεται από στοιχεία που αφορούν το πρώτο τρίμηνο του 2023: σύμφωνα με τον Kim Anderson, οι εισαγωγές μειώθηκαν ξανά, κατά 31% σε όγκο και κατά 21% σε αξία σε σύγκριση με το 2022 .
Η Κίνα μελετά το τέλος των τιμωρητικών φόρων στα αυστραλιανά κρασιά
Αρκετές σταθερές τάσεις εξηγούν τη δυσαρέσκεια προς το κρασί που δείχνουν οι Κινέζοι καταναλωτές. Πρέπει να τονισθεί ότι τα μέτρα καταπολέμησης της διαφθοράς που εφάρμοσε ο Κινέζος Πρόεδρος το 2013 δεν ενθάρρυναν την κατανάλωση κρασιού, ιδιαίτερα σε υψηλό επίπεδο. Ένα αναδυόμενο εθνικιστικό κίνημα που ευνοεί τις τοπικές μάρκες – που ονομάζεται “guochao” – μπορεί επίσης να έπαιξε ρόλο, με το κρασί να είναι το αρχετυπικό δυτικό προϊόν. Και τότε, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η πολύ ριζωμένη παράδοση του «ganbei» και άλλες καταναλωτικές συνήθειες στην Κίνα δεν ευνοούν ιδιαίτερα το κρασί. Τέλος, θα μπορούσε η premiumisation να εξηγήσει την πτώση των όγκων; «Αυτό δεν ταιριάζει με τη σταθεροποίηση της μέσης τιμής των εισαγωγών κρασιού από το 2011», εξηγεί ο Αυστραλός οικονομολόγος.
Ο εθνικός τομέας φαίνεται ζοφερός
Ταυτόχρονα, αυτό συνάδει και με την πτώση της εθνικής παραγωγής, η οποία μειώθηκε στο μισό μεταξύ 2018 και 2022 σύμφωνα με τον OIV με πτώση 30% μόνο για το έτος 2022. Ωστόσο, γνωρίζουμε ότι οι Κινέζοι παραγωγοί βασίζονταν σε μεγάλο βαθμό στις εισαγωγές, ακόμη και αν το μερίδιο των εισαγωγών χύδην μειώθηκε από 80% το 2005 σε 25% το 2022. Ομοίως, η ισχυρή εγχώρια παραγωγή συχνά χρησιμεύει ως κινητήρια δύναμη της κατανάλωσης. Η κινεζική παραγωγή κρασιού, με έντονη ενθάρρυνση από την κυβέρνηση, με στόχο τον επανεποικισμό των περιοχών της ερήμου, την καταπολέμηση της φτώχειας και τη μετεγκατάσταση των αστικών πληθυσμών στην ύπαιθρο, μειώθηκε αναμφισβήτητα: «Αυτό μπορεί να εξηγηθεί από την αποεπένδυση από την πλευρά των νέων παραγωγών που δεν κατάφεραν να δημιουργήσουν αναμενόμενα κέρδη», υποστηρίζει ο Kim Anderson. Το υψηλό κόστος παραγωγής κρασιού στην Κίνα δεν διευκολύνει τη βιωσιμότητα των εκμεταλλεύσεων. Το ίδιο ισχύει για τους διανομείς και τους εισαγωγείς, πολλοί από τους οποίους λέγεται ότι εγκατέλειψαν τον κλάδο λόγω έλλειψης απόδοσης των επενδύσεων. Αυτό το πλαίσιο είναι ελάχιστα ευνοϊκό για την ανάπτυξη του κρασιού.
Το δυναμικό υπάρχει
Από εκεί μέχρι να πούμε ότι οι βραχυπρόθεσμες προοπτικές δεν είναι πολύ θετικές για την κινεζική αγορά, υπάρχει μόνο ένα βήμα, το οποίο αναλύει ο Kim Anderson: “Είναι απίθανο οι εισαγωγές κρασιών στην Κίνα σε όγκο να ξεπεράσουν το ήμισυ της αιχμής τους”, δηλαδή 7,5 εκατ. εκατόλιτρα το 2017. Μακροπρόθεσμα, ο οικονομολόγος είναι λίγο πιο αισιόδοξος: «Η κινεζική αγορά κρασιού πιθανότατα θα αναπτυχθεί καθώς τα εισοδήματα αυξάνονται και η ποιότητα της τοπικής παραγωγής βελτιώνεται, ενθαρρύνοντας περισσότερους καταναλωτές να ενσωματώσουν το κρασί στο μείγμα των ποτών που καταναλώνουν. Σε όλες τις περιπτώσεις, υπάρχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης: το μερίδιο του κρασιού στην κατανάλωση αλκοολούχων ποτών δεν ξεπερνά το 1,5%, έναντι 4,6% στο υψηλότερο επίπεδό του το 2012, το οποίο ήδη ωχριά σε σύγκριση με τον διεθνή μέσο όρο 13% την τελευταία δεκαετία.
