επιμέλεια: Ηλίας Ανδρέακης
Η αφορμή για την αναζήτησή του δόθηκε στα βραβεία Golden Vines Awards, τα περίφημα «Όσκαρ του Εκλεκτού Οίνου» στο Παρίσι τον Οκτώβριο του 2023. Τα κρασιά του Liber Pater εσοδείας 2007 που γέμισαν τα ποτήρια των παρευρισκομένων στο Pari’s Opera Garnier, συνόδευαν εξαίσια τα φαγητά των φημισμένων σεφ Alain Ducasse και Akrame Benallal. Ο οίνος ήταν εξαιρετικός, με τολμηρές γεύσεις φρούτων και ένα άγγιγμα από καπνό και σοκολάτα, που τον έκανε να φαντάζει νεότερος από τα 16 χρόνια ωρίμασής του. Σύντομα μάλιστα αποτέλεσε το βασικό θέμα των βραβείων με όσους το δοκίμασαν είτε να το εξυμνούν για τη γεύση του, είτε να συζητούν για τη «διαστημική» τιμή του.
Το «φθηνό» Liber Pater των 4.223 ευρώ
Κι όμως το κρασί που σερβιρίστηκε στα Golden Vines- εσοδείας 2007 με τιμή περίπου 4.223 ευρώ- παρότι μόνο φθηνό δεν είναι, κοστίζει πολύ χαμηλότερα από τις πιο πρόσφατες εσοδείες Liber Pater. Η εκτόξευση της τιμής στα 31.000 ευρώ οφείλεται στη διαφορετική σύνθεση των εσοδειών που παρασκευάστηκαν πριν από το 2015, οι οποίες περιείχαν μόνο 10% προφυλλοξηρικά αμπέλια και παλαιότερες ποικιλίες σταφυλιών.
Όπως αναφέρει ο Pasquet, οι νέες, σημαντικά πιο ακριβές εσοδείες που παρασκευάζονται έκτοτε αποτελούνται από 100% γηγενείς ποικιλίες και 100% προφυλλοξηρικά αμπέλια Franc de Pied. Γιατί, όμως, τα συγκεκριμένα κρασιά είναι τόσο πολύ πιο ακριβά από τους περισσότερους οίνους; Η απάντηση του Pasquet στο ερώτημα αυτή είναι «ποια θα ήταν η τιμή που θα πλήρωνες για να δειπνήσεις με τον Ναπολέοντα;», φράση που αρέσκεται να επαναλαμβάνει αρκετά συχνά. Φυσικά, ο σπουδαίος Ναπολέων παραμένει νεκρός, όμως ο ιδιόρρυθμος οινοποιός έχει καταφέρει να αναστήσει ποικιλίες σταφυλιών που είχαν χαθεί ή ξεχαστεί και οι οποίες αναπτύσσονταν στο Μπορντό πριν ο Ναπολέων III ζητήσει το Bordeaux Wine Offical Classification, που παρουσιάστηκε το 1855 στην Έκθεση του Παρισίου. Ποικιλίες σταφυλιών που ήταν ακμαίες πριν από την επιδρομή της φυλλοξήρας που κατέστρεψε τους ευρωπαϊκούς αμπελώνες στα τέλη του 19ου αιώνα, σχεδόν εξαφανίζοντας την παγκόσμια βιομηχανία οίνου. Ο Pasquet εντόπισε μερικές από αυτές στους αμπελώνες του όταν τους αγόρασε και τις βοήθησε να ανακάμψουν στο ομολογουμένως χαμηλής τεχνολογίας φυτώριό του, αποτελώντας τον μόνο, ίσως, άνθρωπο που τις καλλιεργεί.
Ένα ριψοκίνδυνο εγχείρημα
Η πλειονότητα των οινοστάφυλων ανά τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων αυτών της Ευρώπης, χρησιμοποιούν αμερικανικά υποκείμενα που είναι ανθεκτικά στη φυλλοξήρα, όμως ο Pasquet έχει φυτέψει ατόφια στους αμπελώνες του την ποικιλία Franc de Pied. «Κανένας άλλος παγκοσμίως δεν παράγει αυτού του είδους κρασί γιατί χρησιμοποιούμε γηγενείς ποικιλίες. Είναι εξ ολοκλήρου Franc de Pied και παράγουμε μόλις 500 φιάλες» αναφέρει ο ίδιος. Στην σπανιότητα των κρασιών του συμβάλλει και το γεγονός ότι παρέχει τη δυνατότητα να δοκιμάσει κανείς ένα κρασί από μια άλλη εποχή.
Οι ασυνήθιστες αμπελουργικές πρακτικές του Pasquet σε συνδυασμό με τη φράση του για «δείπνο με τον Ναπολέοντα», έχουν και αρκετούς «πολέμιους». Το φθινόπωρο του 2015 βανδαλίστηκε το 10% των αμπελιών του σε ένα από τα χωράφια, ενώ έχει μηνυθεί και από το France’s National Institute of Appelations of Origin (INAO) με τον Οργανισμό να αποκηρύσσει τη χρήση προφυλλοξηρικών αμπελιών εντός του Bordeaux εξαιτίας του κινδύνου μόλυνσης με φυλλοξήρα.
Ο Pasquet πάντως δεν πτοείται. Όπως τονίζει «νίκησα την υπόθεση έπειτα από έφεση, θέτοντας νομικό προηγούμενο και ανοίγοντας το δρόμο για την φύτευση και την αναγνώριση προφυλλοξηρικών ποικιλιών εντός του Bordeaux, αφού το INAO δεν μπόρεσε να βρει κάποιο σημείο στους κανονισμούς του που να απαγορεύει το Franc de Pied. Φαίνεται, μάλιστα, να απολαμβάνει να κοροϊδεύει όσους τον «αφορίζουν», δηλώνοντας παλιότερα στη Le Monde πως η συγκεκριμένη υπόθεση του γλίτωσε 150.000 ευρώ σε διαφημιστικά έξοδα, την ώρα που η τιμή της φιάλης του συνέχισε να αυξάνεται. Άξια αναφοράς είναι η φράση του «Νομίζω ότι είναι καλό όταν οι άνθρωποι σε θεωρούν αμφιλεγόμενο. Ο ίδιος ο Ναπολέοντας ήταν πολύ αμφιλεγόμενος».
Αλλάζει τη γεύση το ξένο υποκείμενο
Η χρήση προφυλλοξηρικών αμπελιών αποτελεί κεντρικό θέμα συζήτησης γύρω από τα κρασιά Liber Pater, με τον Γάλλο να θεωρεί ότι αυτή η επιλογή αλλάζει τη γεύση και τη συνολική ποιότητα του κρασιού. Εκεί θεωρεί ο ίδιος πως κρύβεται η ποιότητα των οίνων του, που όπως αναφέρει δεν έχουν φίλτρα ανάμεσα στο έδαφος και το αμπέλι. Αναφορικά με τον κίνδυνο της φυλλοξήρας, ο Pasquet τονίζει ότι χρησιμοποιεί χαλίκι και άμμο που είναι ανθεκτικά στα έντομα.
Η βασική ποικιλία που χρησιμοποιείται για την παραγωγή τόσο των Liber Pater, όσο και των χαμηλότερης τιμής Denarius, είναι η Petite Vuidure, ή με την σημερινή του ονομασία το Cabernet Sauvignon, το οποίο αναμειγνύεται με σχεδόν εξαφανισμένες ποικιλίες όπως οι Mancin, Castets, Saint-Macaire, Pardotte, Gros Cabernet, Cabernet Goudable και Tarnay Coulant. Παρότι θεωρητικά πρόκειται για την ίδια ποικιλία, ο Pasquet διαβεβαιώνει ότι τα δικά του προφυλλοξηρικά Petite Vuidure είναι εντελώς διαφορετικά από τα σύγχρονα Cabernet Sauvingon. Παράλληλα, καλλιεργεί μικρές ποσότητες Malbec, Carménère και Petit Verdot, που συγκαταλέγονται ανάμεσα στις έξι ποικιλίες που απαιτούνται για την αναγνώριση ενός κρασιού ως Bordeaux, αλλά βρίσκονται στην σκιά των Merlot και Cabernet Franc.
Επαναφύτευση γηγενών ποικιλιών σε καλό έδαφος
Για τον Pasquet τα κρασιά του δεν είναι μόνο διαφορετικά από αυτά άλλων παραγωγών του Μπορντό, τα οποία χαρακτηρίζει «σούπες» ανεξαιρέτως του αν πρόκειται για φθηνούς οίνους ή για ακριβά κρασιά First Growth, αλλά και καλύτερα. «Για να διατηρήσεις το μήνυμα του terroir είναι αναγκαία η επαναφύτευση γηγενών ποικιλιών σε καλό έδαφος, ώστε να έχει υψηλή πυκνότητα. Οπότε απαιτείται δουλειά» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Ο αμπελώνας στο Graves
Τον μεγαλύτερο όγκο της δουλειάς του ο Pasquet τον πραγματοποιεί σε ένα μικρό κτήμα στο Graves, μια υποζώνη του Bordeaux. Παρόλα αυτά, τα Liber Pater δεν χαρακτηρίζονται ως «Bordeaux Superieur», αλλά λόγω των αντισυμβατικών ποικιλιών φέρουν την ετικέτα «Vin de France», τη χαμηλότερη δυνατή κατηγορία για γαλλικά κρασιά προέλευσης, που προορίζεται για βασικά blends χωρίς γεωγραφική ένδειξη. Mε τον Pasquet να ισχυρίζεται αντιθέτως ότι τα δικά του είναι τα μόνα κρασιά που αξίζουν να ονομάζονται αυθεντικά Bordeaux.
Τη δική του μέθοδο «πολύ χαμηλών αποδόσεων» στον αμπελώνα ο Pasquet τη συγκρίχει με την τέχνη της καλλιέργειας δέντρων bonsai ενώ τον ενδιαφέρει πάρα πολύ η προστασία των σταφυλιών από τον ήλιο. Στον αμπελώνα Denarius, βρίσκεται και ένα φυτώριο αμπελιών που φροντίζει ο ίδιος χειρωνακτικά.
Σε μια καλή παραγωγικά χρονιά o Γάλλος παράγει περίπου 500 φιάλες Liber Pater και μεταξύ 1.500 και 3.000 μπουκαλιών Denarius, τα οποία πουλάει σε ιδιωτικούς πελάτες. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Pasquet έχει αφήσει το στίγμα του και στη χώρα μας, αφού διαθέτει έναν αμπελώνα στην Νάξο, όπου παράγει ένα λευκό blend που ονομάζει «Τετράδραχμο» το οποίο πωλείται περίπου στα 560 ευρώ. Τα κρασιά του έχουν περιεκτικότητα αλκοόλ περίπου 12%, ποσοστό σχετικά μέτριο για τα κόκκινα κρασιά του Bordeaux. Τέλος, η ομάδα της Liber Pater αποτελείται από επτά ανθρώπους, ένα γαϊδούρι, ένα άλογο, ένα μουλάρι και τριάντα πρόβατα που βόσκουν ανάμεσα στις στενές σειρές των αμπελιών.
Το οινοποιείο με τις αντίκες
Το οινοποιείο του Pasquet βρίσκεται μόλις 15 χιλιόμετρα από το Chateau d’ Yquem και απέχει πολύ από τη μεγαλειώδη εγκατάσταση και τον αμπελώνα που βρίσκονται εκεί. Ό,τι λείπει από το μετριοπαθές οινοποιείο του, ο Pasquet το αναπληρώνει με τον πληθωρικό χαρακτήρα του. Επίσης αξίζει να σημειωθεί ότι στον επάνω όροφο της εγκατάστασης διαθέτει μια εντυπωσιακή συλλογή από αντίκες, συμπεριλαμβανομένων χειρόγραφων οδηγιών αμπελουργίας από το 1857 που είχε εγκρίνει ο ίδιος ο Ναπολέοντας IIΙ, δερμάτινα βιβλία 300 ετών που εξηγούν τεχνικές αμπελουργίας και αρχαιοελληνικούς και μεσανατολίτικους αμφορείς για κρασί.
Ανάμεσα στους «θησαυρούς» του βρίσκεται και μια φιάλη Liber Pater 27 λίτρων, υπογεγραμμένη από τον Πρίγκιπα Αλβέρτο του Μονακό, προσωπικό φίλο του Pasquet και υποστηρικτή του οργανισμού που ενώνει οινοπαραγωγούς που επιλέγουν να δουλεύουν σε προφυλλοξηρικά αμπέλια.
«Εργάζομαι μόνος μου»
Η παιδική ηλικία του Loïc Pasquet εξελίχθηκε στο Poitiers, όπου ξεκίνησε να συλλέγει μπουκάλια σε ηλικία μόλις 11 ετών. Σπούδασε Μηχανική στο Πανεπιστήμιο του Dijon (πλέον Πανεπιστήμιο της Βουργουνδίας), ενώ μετά την αποφοίτησή του άλλαξε σχέδια και επιδόθηκε σε μια πεντάχρονη αναζήτηση για τους ιδανικούς αμπελώνες. Ο ίδιος ισχυρίζεται ότι έμαθε μόνος του τις ιδιαιτερότητες της οινοπαραγωγής διαβάζοντας βιβλία σχετικά με το αντικείμενο και ζητώντας συμβουλές από ήδη φτασμένους οινοποιούς. Ερωτηθείς σχετικά με το αν έχει συνεργάτες ή επενδυτές από πίσω του, ο ίδιος απαντά ότι δεν έχει. «Πριν από είκοσι χρόνια, μπορούσες να αγοράσεις έναν αμπελώνα ακόμα και για ένα ευρώ. Εργάζομαι μόνος μου» δηλώνει.
The World of Fine Wine
Μέσω μιας σειράς γευστικών δοκιμών στο Λονδίνο, που οργανώθηκαν από έναν Master Sommelier, και τις οποίες παρακολούθησαν Masters of Wine, ο Paquet έχει καταφέρει να δικτυωθεί με την ελίτ της βιομηχανίας. Γράφοντας για το περιοδικό The World of Fine Wine τον Αύγουστο του 2023, ο Βρετανός Simon Field MW, έδωσε στην εσοδεία 2015 του Liber Pater βαθμολογία 90/100, προσθέτοντας μια υποσημείωση που ανέλυε περισσότερο τα πιθανά χαρακτηριστικά του, παρά την πραγματική του γεύση, γράφοντας ότι: «Όποιος το δοκιμάσει πρέπει να είναι σίγουρος ότι αυτό το πολύ ακριβό κρασί δεν είναι παρά μόνο μια εικόνα αυτού που έρχεται». Παράλληλα, συνέκρινε την αξία του Liber Pater με την αντίστοιχη ζωγραφιών του Da Vinci και του Dürer, πριν καταλήξει ότι το αν το κρασί αξίζει αυτή τη τιμή είναι ένα εντελώς διαφορετικό ζήτημα.
Τι λένε οι επικριτές
Όπως αναμενόταν το Liber Pater έχει και τους επικριτές του. Ο δημοσιογράφος που ειδικεύεται στο κρασί και κριτής, Neal Martin, τον Ιούλιο του 2023 έγραψε ένα άρθρο για το διαδικτυακό περιοδικό και πλατφόρμα βαθμολογιών Vinous, όπου ήταν εμφανώς «καυστικός» απέναντι στον Pasquet, τον οποίο χαρακτήρισε «επιρρεπή στην παραπληροφόρηση», λέγοντας ότι αν είχε δοκιμάσει στα τυφλά την εσοδεία του 2015, θα πίστευε ότι ήταν ένα τίμιο κρασί αξίας 30 με 40 ευρώ από το Bordeaux, το οποίο θα μπορούσε να καταναλώνει ευχάριστα για πάνω από μια δεκαετία. Συνεχίζοντας το άρθρο του, έγραψε ότι αναγνωρίζει πως βάσει των γραφόμενων του μπορεί να φαίνεται ότι το «σφάζει με το γάντι». Την κριτική αυτή δεν άφησε ασχολίαστη ο Pasquet λέγοντας στην πλατφόρμα Robb Report ότι ο Martin δεν έχει βρεθεί ποτέ στους αμπελώνες του για να καταλάβει ακριβώς το έργο του.
Την άποψη του Martin δεν συμμερίζονται όλοι οι ειδικοί του κρασιού, που είναι πιο δεκτικοί προς τα ιδιαίτερα κρασιά και το όραμα του Pasquet. Ανάμεσα σε αυτούς είναι και η πρώτη ΜW της Ασίας και βραβευμένη συγγραφέας, Jeannie Cho Lee, που δήλωσε ότι «ο Loïc Pasquet κάνει σημαντική δουλειά για να συμβάλλει στη διατήρηση της ποικιλομορφίας, και για να επαναφέρει αρχαίες, σχεδόν εξαφανισμένες ποικιλίες, δίνοντας την ευκαιρία στους λάτρεις του οίνου να καταλάβουν κρασιά που είναι σπάνια και ιστορικά, ενώ εκθείασε το Liber Pater.
