Κείμενο Σπύρος Μοσχονάς – Διδάκτωρ Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου Αθηνών
Η έκθεση θα εγκαινιαστεί το Σάββατο 10 Ιουλίου 2021, στις 19:30 στους χώρους του Οινοποιείου στις Αρχαίες Κλεωνές Κορινθίας. Την έκθεση επιμελήθηκαν ο Γιάννης Ζαννιάς και ο ζωγράφος Πέτρος Καρυστινός, ενώ θα παρουσιαστούν αντιπροσωπευτικά έργα του καλλιτέχνη από το σύνολο τις καλλιτεχνικής του δημιουργίας. Πρόκειται για την πρώτη έκθεση έργων του καλλιτέχνη που διοργανώνεται μετά τον θάνατό του, το 1995.
Στον χώρο της έκθεσης, σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο, θα προβάλλεται επίσης, και το μικρού μήκους φιλμ «Ο ζωγράφος Σπύρος Κουκουλομάτης (1917-1995) και ο κοινωνικός ρόλος των εικαστικών τεχνών» του σκηνοθέτη Γιώργου Κουρμούζα, το οποίο έγινε ειδικά για την έκθεση. Την ημέρα των εγκαινίων, ο οινολόγος Γιάννης Φλεριανός θα παρουσιάσει μπουκάλια κρασιού περιορισμένης κυκλοφορίας με ετικέτες εμπνευσμένες από έργα του ζωγράφου. Για το έργο του ζωγράφου θα μιλήσει ο Σπύρος Μοσχονάς, διδάκτωρ Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Ο Σπύρος Κουκουλομάτης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1917. Ο πατέρας του καταγόταν από τη Μάνη και ίδρυσε στον Πειραιά το πρώτο Ευρωπαϊκού τύπου εργοστάσιο παραγωγής σακχαρόπηκτων το 1922 (το οποίο όμως καταστράφηκε στην Κατοχή). Η μητέρα του ήταν Ελβετίδα, με σπουδές κοινωνιολογίας στο Παρίσι. Ο Κουκουλομάτης επέδειξε από μικρός έφεση στη ζωγραφική και σπούδασε (1933-1938) στο Ελεύθερο Σπουδαστήριο του ακαδημαϊκού καλλιτέχνη Λουκά Γεραλή καθώς και για δύο χρόνια (1936-1938) στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών. Πολέμησε στο Αλβανικό Μέτωπο και στα χρόνια της Κατοχής εντάχθηκε στο ΕΑΜ Καισαριανής.
Έκανε την πρώτη του εμφάνιση ως ζωγράφος τον Δεκέμβριο του 1951 στο πλαίσιο της έκθεσης της νεοσύστατης ομάδας «Πειραιωτών Καλλιτεχνών» που φιλοξενήθηκε στις αίθουσες του Αμερικανικού Κέντρου Πειραιά. Ακολούθησαν περισσότερες από πενήντα συμμετοχές σε ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό – στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ. Τιμήθηκε με το β΄ βραβείο του Φθινοπωρινού Σαλόν 1958 της γκαλερί Σαρλά και μερικά χρόνια αργότερα, το 1962, έλαβε το α΄ βραβείο της Έκθεσης Γκάλοπ, που έγινε στη γκαλερί του Ζυγού. Πραγματοποίησε την πρώτη του ατομική έκθεση στη γκαλερί Ζυγός το 1963, ενώ το 1971 -σε συνεργασία με τον βιβλιοδέτη Διονύση Βαλάση- παρουσίασαν την έκθεση 1821 – Βιβλία και Πίνακες στη γκαλερί Άδυτον. Το 1976, στις αίθουσες του Κέντρου Συλλογικής Καλλιτεχνικής Δραστηριότητας συν παρουσίασε μια πρώτη αναδρομή του καλλιτεχνικού του έργου (από το 1961 έως το 1976).
Ο Κουκουλομάτης, πέραν της εκθεσιακής του δραστηριότητας, ανέπτυξε ευρύτερη καλλιτεχνική δράση. Έδωσε διαλέξεις για ζητήματα τέχνης και δημοσίευσε σχετικά άρθρα στον ημερήσιο και τον περιοδικό τύπο της εποχής. Υπήρξε, επίσης, σημαντικός δάσκαλος. Δίδαξε για χρόνια ζωγραφική (σε ελεύθερο σπουδαστήριο από το 1974 έως το 1982) και το μάθημα «Ιστορία της Τέχνης και Αισθητική της Εικόνας» στη Σχολή Κινηματογράφου Τηλεόρασης Λ. Σταυράκου (Hellenic Cinema and Television School Stavrakos) από το 1965 μέχρι το θάνατό του. Στη Σχολή Σταυράκου άφησε ανεξίτηλο στίγμα στους μαθητές του, με τους οποίους διατηρούσε πάντα εξαιρετικές σχέσεις.
Ως ζωγράφος, ο Κουκουλομάτης στράφηκε, από την αρχή της σταδιοδρομίας του ακόμη, στον μοντερνισμό αφομοιώνοντας τις τάσεις της πρωτοπορίας της εποχής του. Δεν είναι τυχαίο πως τα πρώτα έργα που εξέθεσε, το 1951, κινούνταν στο πλαίσιο της αφαίρεσης. Επηρεάστηκε, επίσης, από τον εξπρεσιονισμό. Μάλιστα, το 1960 ταξίδεψε στην Ελβετία, προκειμένου να μελετήσει από κοντά το έργο του γερμανοελβετού Paul Klee στο Kunstmuseum της Βασιλείας. Αν και ενδιαφέρθηκε έντονα για το πορτρέτο και την τοπιογραφία, οι πολιτικές και κοινωνικές αντιλήψεις του τον έστρεψαν από νωρίς σε μια μορφή έκφρασης πολιτικοποιημένη, με έμφαση στην αλληγορία.
Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1960, αφομοιώνοντας ετερόκλιτες επιρροές των κινημάτων του μοντερνισμού, στράφηκε σταδιακά προς τον υπερρεαλισμό (σουρεαλισμό) διαμορφώνοντας το προσωπικό του ύφος. Ειδικό βάρος στην ατομική εικονογραφία του είχαν οι αρχαίοι ελληνικοί μύθοι, καθώς «το πρώτιστο πρόβλημα του ανθρώπου είναι η σύγκρουση των δύο Εγώ, προσωπικού-κοινωνικού» και η χρήση της ελληνικής μυθολογίας και της αρχαίας τραγωδίας «περιλαμβάνουν την ανωτέρω αντίληψη και επί πλέον αποτελούν γνώριμο έδαφος για τον θεατή». Διότι ο ζωγράφος ενδιαφερόταν πρώτα και κύρια το μήνυμα της ζωγραφικής του εικόνας να αγγίξει τον θεατή, να λειτουργήσει ως διαδικασία αφύπνισης μέσω της χρήσης οικείων συμβόλων αλλά και με το βλέμμα πάντα στραμμένο στα προβλήματα της σύγχρονης κοινωνίας. Ο Σπύρος Κουκουλομάτης πέθανε τον Οκτώβριο του 1995, θύμα τροχαίου ατυχήματος.
Διάρκεια έκθεσης: 10 Ιουλίου 2021 – 18 Ιουλίου 2021
Ώρες λειτουργίας: 11:00 – 15:00.
Η επίσκεψη θα γίνεται κατόπιν τηλεφωνικής συνεννόησης με την Ντόρα Κουκουλομάτη στο τηλέφωνο 698 4609 170
