«Σε μια ορεινή περιοχή της Μεσογείου όπου οι καταστροφές είναι ο κανόνας, οι Έλληνες είχαν εφαρμόσει από την αρχαιότητα διάφορες στρατηγικές για τη βελτιστοποίηση των πόρων τους, ιδιαίτερα στον αμπελουργικό τομέα», αναφέρει αρχικά ο Thibault Boulay, αμπελουργός στην περιοχή Sancerre και λέκτορας αρχαίας ιστορίας στο University of Tours- Ο François Rabelais, προσκεκλημένος στο Cité du Vin στο Bordeaux.
Μέχρι τη βυζαντινή περίοδο, η καλλιέργεια της αμπέλου ήταν έτσι πάντα πολυεπίπεδη, συνδεόμενη με άλλα είδη, «αυτό που οι σημερινοί γεωπόνοι ονομάζουν πολυποικιλιακή αμπελοκαλλιέργεια».
«Οι ελληνικοί αμπελώνες ήταν “συνδεδεμένοι”, αυξάνοντας σε λίγα χρόνια από 7 σε 30 ή και 40.000 κλήματα ανά εκτάριο, φυτεμένα ταυτόχρονα με δημητριακά (κριθάρι, σιτάρι, κεχρί κ.λπ.), κτηνοτροφικά φυτά (μηδική, βίκος, φάβα, τριγωνέλλα κ.λπ.)., γεγονός που επέτρεπε στους αμπελουργούς να παράγουν φακές, κρεμμύδια, ρεβίθια, αντίδια, μαρούλια, καρότα, ραπανάκια, παντζάρια… «Εκεί υπήρχαν και οπωροφόρα δέντρα, όπως η συκιά και η ελιά ή το κεράσι σε πιο υγρές περιοχές. Και κάποιοι φημίζονταν για το σαφράν, το σκόρδο ή τα φασόλια τους, τα οποία εκτιμούσαν πολύ οι αγορές», προσθέτει ο ομιλητής. Οι αμπελώνες ήταν επίσης περιτριγυρισμένοι από κλαδεμένα δέντρα, μεγάλους παραγωγούς βιομάζας.
Οι Έλληνες είχαν βρει έναν τρόπο να περιορίσουν το υδατικό στρες, να προωθήσουν τον αερισμό του εδάφους και τη βιολογική ζωή. «Είχαν κατανοήσει εμπειρικά ότι αυτά τα συστήματα παρέχουν ένα βιότοπο για χρήσιμη μικροπανίδα, ενάντια στους βιοεχθρούς της αμπέλου».
Όταν η αμπελοκαλλιέργεια έγινε κερδοσκοπική, οι Έλληνες κατέφυγαν στη δουλεία για να σκαλίσουν το χώμα και να συντηρήσουν τις πεζούλες. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα, ο Thibault Boulay, αναφέρει ότι τα αμπέλια ήταν γυμνά για να περιορίσουν τις επιφανειακές ρίζες και να ωθήσουν τα αμπέλια να ριζώσουν για να φέρουν νερό από βαθιά. Οι αμπελουργοί εκμεταλλεύτηκαν αυτή τη λειτουργία για να κάνουν τροποποιήσεις εδάφους στις οποίες οι γεωπόνοι συνιστούσαν την προσθήκη νεκρών φύλλων πεσμένων από τα πρέμνα, τα οποία αναγνωρίζονται πλέον, ως πηγή άνθρακα και αζώτου.
«Χρησιμοποιούσαν τις σχετικές καλλιέργειες ως χλωρή λίπανση. Ο Θεόφραστος αναφέρει ότι το φασόλι γονιμοποιεί το έδαφος επειδή έχει χαλαρό ιστό και αποσυντίθεται εύκολα» διευκρινίζει ο Thibault Boulay, πριν προσθέσει ότι «οι Έλληνες εξασκούσαν ήδη την χλωρή λίπανση, και γύριζαν το λούπινο προτού σπαρθεί».
Φυτοϋγειονομικός έλεγχος
Οι γεωπόνοι επέμεναν επίσης στις αρετές των κουκιών, του βίκου και της κολοκύθας όσον αφορά τον φυτοϋγειονομικό έλεγχο. «Κάποιοι Έλληνες καλλιέργησαν επίσης άγρια αγγούρια που κατέληγαν να εκρήγνυνται στα αμπέλια και να αποδεσμεύουν μια προστατευτική ουσία, την ελατίνη. Την εποχή της οινοποίησης χρησιμοποιούσαν αρωματικά φυτά (θυμάρι, δεντρολίβανο, ρίγανη κ.λπ.), για την αναστολή των βακτηρίων του γαλακτικού οξέος.
Αυτό το μοντέλο εξαπλώθηκε σε όλη τη Μεσόγειο (από την κοιλάδα του Νείλου έως τις υψηλές σατραπείες της Κεντρικής Ασίας) από τον 8ο αιώνα π.Χ. με την κατάκτηση του Μ. Αλέξανδρου του Περσικού βασιλείου. «Οι Έλληνες εξαφανίστηκαν από το πολιτικό παιχνίδι τον 2ο αιώνα π.Χ., αλλά το τοπίο παρέμεινε. Γνωρίζουμε ότι απεσταλμένοι από τη δυναστεία των Χαν έφεραν αμπέλια και μηδική στην κινεζική πρωτεύουσα τον 2ο αιώνα π.Χ., ότι το αμπέλι συνδέθηκε τότε με τις μουριές, τις τζιτζιφιές και τις αχλαδιές τον 5ο αιώνα. Στο Ουζμπεκιστάν, οι αρχαιολογικές ανασκαφές έχουν δείξει παρουσία πεπονιών στους αμπελώνες».
Ο Thibault Boulay θα ήθελε το επάγγελμα του αμπελουργού να αντλήσει έμπνευση από αυτό για να φανταστεί την αμπελουργία του αύριο. «Πρέπει να επιστρέψουμε στο δόγμα της καθαρότητας των φυτών και να σταματήσουμε να εναντιωνόμαστε στην πολυκαλλιέργεια και την ποιότητα» επιμένει καταλήγοντας.
ΠΗΓΗ: ΚΕΟΣΟΕ
