Μια πρόσφατη μελέτη με τίτλο «Η κατάσταση των διεθνών αγορών οίνου το 2023. Η αγορά κρασιού σε σταυροδρόμι: Προσωρινές ή διαρθρωτικές προκλήσεις;», που δημοσιεύθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου στο επιστημονικό εγχειρίδιο Wine Economics and Policy, από τους καθηγητές Simone Mueller Loose και Rafael del Rey, ρίχνει φως στους παράγοντες που έχουν φέρει την σημαντική πτώση της παγκόσμιας αγοράς και αναδεικνύει τις θεμελιακές αλλαγές που επηρέασαν την βιομηχανία οίνου κατά την διάρκεια του περασμένου έτους.
Ξεφυλλίστε και κατεβάστε σε υψηλή ανάλυση το τεύχος 41 του Winetrails
Βάσει της έρευνας το 2023, οι εξαγωγές κρασιού μειώθηκαν κατά 6,5% σε όγκο, πέφτοντας στα 98,3 εκατομμύρια εκατόλιτρα – μια απώλεια 12,9 εκατομμυρίων εκατόλιτρων σε σύγκριση με την κορύφωση της αγοράς το 2021, όταν ο κλάδος παρουσίασε σημάδια ανάκαμψης από την πανδημία. Η αξία του παγκόσμιου εμπορίου οίνου κινήθηκε σε παρόμοια επίπεδα σημειώνοντας πτώση της τάξεως του 4,6%, ήτοι σε απώλεια 1,8 δισ. ευρώ. Συνολικά η αξία των εξαγωγών έπεσε στα 36 δισ. ευρώ, έναντι των 37,8 δισ. ευρώ του 2022. Ο παγκόσμιος πληθωρισμός της τάξεως του 6,8% επιδείνωσε την πραγματική μείωση της αξίας του κρασιού που διακινείται διεθνώς.
Παρότι η μειωμένη ζήτηση σε παγκόσμιο επίπεδο θα μπορούσε να οδηγήσει σε επικίνδυνες συνθήκες υπερπροσφοράς, η ιδιαίτερα χαμηλή συγκομιδή κρασιού το 2023 απέτρεψε την κατάσταση από το να βγει εκτός ελέγχου. Η παγκόσμια παραγωγή οίνου μειώθηκε κατά 9,6% σε σχέση με το 2022, και ανήλθε σε μόλις 237 εκατ. εκατόλιτρα. Παρότι φαντάζει αντιφατικό, η μειωμένη συγκομιδή, αν και αποθαρρυντική για την παραγωγή, συνέβαλε στην εξισορρόπηση της αγοράς, αποτρέποντας την δημιουργία ενός αρκετά σημαντικού αποθέματος που θα μπορούσε να είχε στείλει στα «τάρταρα» την τιμή των οίνων.
Οι αφρώδεις οίνοι ανθίστανται στην πτώση της αγοράς
Οι αφρώδεις οίνοι παρέμειναν μια σπίθα ελπίδας στην πτώση ελπίδας. Αν και ο όγκος των εξαγωγών τους μειώθηκε κατά 4%, η αντίστοιχη αξία τους αυξήθηκε στην πραγματικότητα κατά 0,8%, φθάνοντας τα 8,9 δισ. ευρώ το 2023, ελέω της αύξησης των τιμών, καθώς οι καταναλωτές έδειξαν την προτίμηση τους στα πολυτελή αφρώδη κρασιά παρά τις οικονομικές πιέσεις.
Συγκεκριμένα, η Ιταλία είδε τις εξαγωγές αφρωδών οίνων της να αυξάνουν την αξία τους κατά 3,3%, χάρη στη παγκόσμια αναγνώριση που χαίρων τα κρασιά Prosecco. Η Γαλλία και η Ισπανία, από την άλλη πλευρά, είδαν την αξία των εξαγωγών αφρωδών οίνων τους να σημειώνει πτώση κατά 1,1% και 0,9%, αντίστοιχα. Η ελαστικότητα των τιμών των αφρωδών οίνων αποτέλεσε βασικό παράγοντα διαφοροποίησης: παρότι οι υψηλότερες τιμές της γαλλικής σαμπάνιας (+10,2%) οδήγησαν σε πτώση του όγκου των εξαγωγών, τα ιταλικά Prosecco και τα ισπανικά Cava επέδειξαν μεγαλύτερη ανθεκτικότητα, διατηρώντας σε υψηλότερο επίπεδο τον όγκο τους παρά της αύξησης των τιμών.
Σε αντίθετο μήκος κύματος, οι εμφιαλωμένοι ξηροί οίνοι, ιδίως οι ερυθροί, αντιμετώπισαν απότομες μειώσεις. Το 2024, η αξία των εμφιαλωμένων μη αφρώδων οίνων μειώθηκε κατά 5,3%, ενώ ο όγκος μειώθηκε κατά 7,6%. Ως εκ τούτου η αντίστοιχη αξία τους μειώθηκε κατά 1,4 δισεκατομμύρια ευρώ και ο όγκος τους έπεσε κατά 4 εκατομμύρια εκατόλιτρα.
Οι κόκκινοι οίνοι επλήγησαν ιδιαίτερα, με τη ζήτηση τους να «υποφέρει» περισσότερο από εκείνη των λευκών και των ροζέ. Παρά ταύτα, οι τιμές των εμφιαλωμένων αποσταγμάτων συνέχισαν να αυξάνονται, με τη μέση τιμή ανά λίτρο να ανεβαίνει κατά 2,6% στα 4,69 ευρώ, χωρίς όμως να είναι επαρκής για να αντισταθμίσει τη μείωση του όγκου πωλήσεων, υποδεικνύοντας μια αυξανόμενη αποσύνδεση μεταξύ των προτιμήσεων των καταναλωτών και της προσφοράς των παραδοσιακών κατηγοριών κρασιού.
Ιδιαίτερη ανθεκτικότητα επιδεικνύει τα τελευταία χρόνια και η κατηγορία bag-in-box (BiB), που παρότι αντιπροσωπεύουν ένα σχετικά μικρό μερίδιο της παγκόσμιας αγοράς κρασιού -αντιστοιχούν μόλις στο 2% της αξίας και στο 3,8% του όγκου- είχαν ιδιαίτερα καλές επιδόσεις το 2023. Μπορεί ο όγκος των εξαγωγών BiB να μειώθηκε κατά 2,4%, όμως η αντίστοιχη αξία της αυξήθηκε κατά 0,9% σε 707 εκατ. ευρώ, χάρη στην αύξηση των τιμών κατά 3,5%.
Τα BiB έγιναν ανάρπαστα κατά τη διάρκεια της πανδημίας και εξακολουθούν να είναι δημοφιλή σε αγορές όπως η Σουηδία, η Νορβηγία, η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου οι καταναλωτές εκτιμούν την άνεση που προσφέρουν και την προσιτή τιμή τους. Αν και ιστορικά συγκεντρωμένοι στις σκανδιναβικές χώρες, οι οίνοι BiB αρχίζουν να διεισδύουν σε λιγότερο παραδοσιακές αγορές κρασιού, σηματοδοτώντας μια πιθανή αλλαγή στη συμπεριφορά των καταναλωτών προς εναλλακτικές μορφές συσκευασίας.
Η μείωση του εμπορίου οίνου ήταν ιδιαίτερα έντονη σε βασικές αγορές όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες παραμένουν ο μεγαλύτερος εισαγωγέας τόσο αφρωδών όσο και μη αφρωδών οίνων. Οι εισαγωγές κρασιού στις ΗΠΑ επιβραδύνθηκαν το 2023, καθώς οι λιανοπωλητές και οι διανομείς κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν τα πλεονάζοντα αποθέματα που δημιουργήθηκαν κατά την διάρκεια της πανδημίας. Επιπλέον, οι νεότεροι καταναλωτές στις ΗΠΑ δείχνουν αυξανόμενη προτίμηση σε άλλα αλκοολούχα ποτά, όπως η μπύρα και τα spirits, και ανταποκρίνονται όλο και περισσότερο στις εκστρατείες δημόσιας υγείας που τονίζουν τους κινδύνους της κατανάλωσης αλκοόλ.
Στην Ευρώπη, το Ηνωμένο Βασίλειο ένας από τους σημαντικότερους εισαγωγείς κρασιού είδε μια μέτρια ανάκαμψη μετά την πανδημία, ενώ η Γερμανία συνέχισε να ταλανίζεται από την μειωμένη ζήτηση από το 2021. Η γερμανική αγορά, ειδικότερα, επηρεάστηκε από τις οικονομικές επιπτώσεις της συνεχιζόμενης σύγκρουσης μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Άλλες σημαντικές αγορές, όπως ο Καναδάς, η Ιαπωνία, το Βέλγιο και η Κίνα, παρουσίασαν επίσης σημαντικές μειώσεις στις εισαγωγές οίνου.
Η Κίνα, η οποία ήταν μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες αγορές οίνου νωρίτερα στη δεκαετία, ακολούθησε την πτώση της παγκόσμιας αγοράς το 2023. Από την κορύφωσή τους το 2017, οι κινεζικές εισαγωγές οίνου μειώθηκαν κατά 56% σε όγκο και κατά τα δύο τρίτα σε αξία, πέφτοντας σε νέο χαμηλό επίπεδο 1,4 δισ. ευρώ.
Από άποψη αποθεμάτων όλες οι μεγάλες δυνάμεις εξαγωγών οίνου βιώσαν πτώση το 2023. Η Χιλή, οι ΗΠΑ, η Αργεντινή και η Αυστραλία ήταν τα σημαντικότερα «θύματα» της συγκεκριμένης κατάστασης, με την πρώτη να βλέπει μείωση των εξαγωγών της κατά 23% και την δεύτερη 20%. Πιο διαχειρίσιμη ήταν η κατάσταση στην Γαλλία και την Ισπανία, όπου η αντίστοιχη πτώση ήταν της τάξεως του 1,8% και 2,6% αντίστοιχα, ενώ η Ιταλία παρέμεινε σταθερή με μείωση των εξαγωγών κατά 0,5%.
Η παγκόσμια βιομηχανία οίνου καλείται να αντιμετωπίσει την μεταστροφή των προτιμήσεων των νεότερων καταναλωτών που προτιμούν επιλογές με χαμηλότερη περιεκτικότητα αλκοόλ, και από την άλλη να ανταποκριθεί στην ανάγκη για βιωσιμότητα τόσο στην παραγωγή όσο και στην κατανάλωση οίνου, με το κοινό ειδικά στις ανεπτυγμένες αγορές να δίνει πλέον ιδιαίτερη σημασία στον περιβαλλοντικό αντίκτυπο των εταιρειών.
Με πληροφορίες από Vinetur
