Πρώτα απ’ όλα οι παρατεταµένες ξηροθερµικές συνθήκες που αντιµετώπισε η συντριπτική πλειοψηφία των αµπελουργών αποτελούν απο µόνες τους µια υπόθεση εργασίας, παρακαταθήκη που πρέπει να µελετηθεί άµεσα και σε βάθος, καθώς δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις ανά την επικράτεια όπου σταφύλια απο κορυφαία αµπελοτόπια δεν κατάφεραν να αγγίξουν τα προγενέστερα ποιοτικά τους επίπεδα. Επιπλέον, πρόκειται για τn χρονιά εφαρµογής, µετά τον περσινό αιφνιδιασµό, όσων µάθαµε από την Covid-19 τόσο στις συνθήκες συγκοµιδής, όσο και στην καθηµερινότητα της οινοποίησης.
Κόσμημα στη Δράμα το Chardonnay
ΚΕΙΜΕΝΟ Λεωνίδας Λιάμης
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ Βασίλης Βερβερίδης
Ήταν 1η Σεπτεμβρίου όταν το WineTrails βρέθηκε στην Καλή Βρύση Δράμας. Μια ζεστή μέρα, όπου το δροσιστικό αεράκι από το Μενοίκιο όρος «χάιδευε» τις εκτάσεις με αμπέλια που απλώνονται στην περιοχή.
Μια περιοχή φηµισµένη για το µικροκλίµα και τα αργιλώδη εδάφη της είναι η Καλή Βρύση ∆ράµας, την οποία αξιοποιούν σχεδόν όλοι οι οινοποιοί του νοµού. ∆εν είναι τυχαίο άλλωστε ότι εκεί η αρχαιολογική σκαπάνη έχει φέρει στην επιφάνεια και ένα ιερό του ∆ιονύσου, δείγµα πως η αµπελουργία στη ∆ράµα έχει βαθιές ρίζες.
«Εδώ έχουµε µεγάλες θερµοκρασιακές διαφορές µεταξύ ηµέρας και νύχτας, κάτι που ευνοεί την ανάπτυξη αρωµατικών συστατικών στα σταφύλια και µαζί µε τα αργιλώδη χώµατα δίνει την ιδιαιτερότητα στο terroir», µας εξήγησε ο Άκης Παπαδόπουλος, χηµικός και οινολόγος στο «Κτήµα Τέχνη Οίνου» από το Μικροχώρι ∆ράµας, ο οποίος και µας υποδέχθηκε. Το ραντεβού µας ήταν σε ένα αµπελοτεµάχιο του Κτήµατος, φυτεµένο µε Chardonnay, σε υψόµετρο 300 µ., όπου εκείνη την ηµέρα δεκάδες εργάτες τρυγούσαν τις σειρές.
«Φέτος η χρονιά εξελίχθηκε καλά, ενώ ξεκινήσαµε για πρώτη φορά την εφαρµογή βιολογικής καλλιέργειας στον αµπελώνα µας ο οποίος εκτείνεται σε διάφορες περιοχές της ∆ράµας, σε 600 στρέµµατα, εκ των οποίων 350 είναι ιδιόκτητα και τα άλλα συνεργαζόµενων παραγωγών. ∆εν είχαµε προσβολές από ασθένειες, εποµένως η υγιεινή των σταφυλιών είναι πολύ καλή, ενώ και σε όγκους είµαστε στα επίπεδα που υπολογίζαµε», µας ανέφερε ο οικοδεσπότης µας.», µας ανέφερε ο οικοδεσπότης µας.
Oψιµότητα λόγω καύσωνα
Ο παρατεταµένος καύσωνας στο τέλος Ιουλίου και τις αρχές Αυγούστου, ωστόσο, άφησε το «αποτύπωµά» του, καθώς οι υψηλές θερµοκρασίες είχαν ως αποτέλεσµα την πρόκληση στρες στα κλήµατα, η οποία οδήγησε σε µια µικρή καθυστέρηση λίγων ηµερών στην ωρίµανση των σταφυλιών σε σχέση µε άλλες χρονιές «Φέτος ξεκινήσαµε στις 24 Αυγούστου µε τις πρώιµες λευκές ποικιλίες και είµαστε λίγο όψιµοι, λόγω της επίδρασης του καύσωνα. Πρώτα τελειώνουµε το Sauvignon Blanc, που αποτελεί τον κύριο όγκο στις λευκές, και µετά Μαλαγουζιά και Chardonnay, µε εµβόλιµες κάποιες ερυθρές, όπως το Syrah και θα ακολουθήσει στα µέσα Σεπτέµβρη το Ασύρτικο, αυτή η ποικιλία-µπαλαντέρ, η οποία µπορεί να σταθεί µόνη και σε διάφορα χαρµάνια µε εξαιρετικά αποτελέσµατα. Κατόπιν, θα έρθουν το Merlot, το Αγιωργίτικο, το Cabernet Sauvignon και προς το τέλος Σεπτεµβρίου το Ξινόµαυρο, ενώ κάποιες παρτίδες από τις πιο όψιµες ποικιλίες θα πατήσουν ίσως και Οκτώβριο», ανέφερε και πρόσθεσε: «Συνολικά αυτός ο πόλεµος του τρύγου κρατά περίπου 1,5 µε 2 µήνες κάθε χρόνο για το Κτήµα και για εµάς η περίοδος αυτή είναι η στιγµή της αλήθειας. Οι κόποι της χρονιάς σε µεγάλο βαθµό θα κριθούν τώρα».
Η εντοποιότητα έδωσε δύναμη στο Μούχταρο
ΚΕΙΜΕΝΟ Πέτρος Γκόγκος
Λίγες µέρες πριν τη συγκοµιδή, ο Παναγιώτης Σαµαρτζής ξεκινά τους τελευταίους ελέγχους στον αµπελώνα Παπανικόλα, όπως λέγεται το τοπωνύµιο στην κοιλάδα των Μουσών, απ’ όπου τρυγά τα σταφύλια για την ετικέτα Μούχταρο του Κτήµατος, έναν χειροποίητο ερυθρό οίνο. Το Μούχταρο, αυτό το µικρόρωγο σταφύλι έχει χοντρό φλοιό µε αποτέλεσµα να έχει πολλές τανίνες συγκεντρωµένες στο φλούδι. Αντέχει πολύ στις ασθένειες, δύσκολα θα τρυπήσει για να το σαπίσει ο βοτρύτης και δίνει ένα ιδιαίτερο κρασί µε φανατικούς οπαδούς. Φέτος η χρονιά όµως δεν έδωσε πολλά νερά και έφερε τα φυτά στα όριά τους. «Ο λίβας ξέρανε φύλλα που πάει να πει ότι το αµπέλι δίψασε. Έτσι χάνεις, φορτίο, χάνεις χυµό» αναφέρει ο ίδιος. Η νοµοθεσία των ΠΓΕ δεν προβλέπει πότισµα αλλά ο ίδιος εκτιµά πως πλέον πρέπει να επικαιροποιηθεί. Άλλωστε δεν αρκεί µόνο το έδαφος να είναι υγιές. «Όταν το έδαφος είναι υγιές θα δώσει µια ταυτότητα, όταν το σταφύλι είναι υγιές θα δώσει τον δικό του χαρακτήρα, τον ποικιλιακό, οπότε θα έχεις ένα κρασί που θα είναι κρασί του τόπου του». Χρειάζονται και τα δύο.
ΚΤΗΜΑ ΣΕΜΕΛΗ – ΝΕΜΕΑ
Ιδανική η πορεία ωρίμανσης του Αγιωργίτικου στη Νεμέα
∆ιαχείριση του φυλλικού τείχους και του υδατικού στρες κλειδί για τον φετινό τρύγο στη Σεµέλη, σύµφωνα µε τον Γιάννη Φλεριανό, επικεφαλής οινολόγο του Κτήµατος
Τον πρώτο του τρύγο πραγµατοποιεί φέτος ως επικεφαλής οινολόγος του Κτήµατος Σεµέλη ο Γιάννης Φλεριανός. Όπως ο ίδιος αναφέρει στο Wine Τrails, «µε µια πορεία, πάνω από είκοσι χρόνια, θα έλεγα πως κάθε τρύγος έχει τις ιδιαιτερότητές του. Ο φετινός, λόγω των θερµοκρασιών και της κλιµατικής αλλαγής που µας έχει χτυπήσει δυνατά την πόρτα, είναι περισσότερο απαιτητικός. Είναι µια χρονιά όπου η διαχείριση του φυλλικού τείχους και του υδατικού στρες µπορεί να κρατήσουν το φυτό σε σωστή ισορροπία και να προστατέψουν το σταφύλι και τα ποιοτικά του χαρακτηριστικά µέχρι την ώρα της συγκοµιδής. Εµείς έχουµε εντοπίσει τις περιοχές που παρουσιάζουν ενδιαφέρον και έχουν αντισταθεί στις κλιµατικές προκλήσεις, ενώ έχουµε κάνει και τους απαραίτητους ελέγχους και εκτιµούµε ότι δεν θα έχουµε εκπλήξεις. Μάλιστα, αφενός, η πορεία ωρίµανσης του Αγιωγίτικου και του Μοσχοφίλερου προχωρούν ιδανικά, αφετέρου οι πρώτες δοκιµές στα φρέσκα κρασιά από τις πρώιµες ποικιλίες, µας υπόσχονται εξαιρετική πορεία».
Λίγο σταφύλι αλλά ποιοτικό
ΚΕΙΜΕΝΟ Γιώργος Λαμπίρης
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ Γεωργία Καραμαλή
Το 40% αγγίζει η µείωση της παραγωγής στο Αγιωργίτικο σύµφωνα µε τον Παναγιώτη Όψιµο
Με τον τρύγο του Sauvignon Blanc ξεκίνησε στις 19 Αυγούστου την φετινή χρονιά το Κτήµα Όψιµος που βρίσκεται στο Γυµνό Αργολίδος, ενώ ακολουθούν το Ασύρτικο και στη συνέχεια το Αγιωργίτικο. Σύµφωνα µε τον οινοποιό και επικεφαλής του Κτήµατος, Παναγιώτη Όψιµο, οι ποιότητες στο κρασί είναι ιδιαίτερα ικανοποιητικές φέτος. «Ωστόσο οι ποσότητες είναι σηµαντικά µειωµένες σε σύγκριση µε την περασµένη χρονιά. Στο Αγιωργίτικο η µείωση της παραγωγής αγγίζει το 40%, ενώ οι δύο λευκές Sauvignon Blanc και Ασύρτικο παρουσιάζουν περιορισµένη παραγωγή κατά 60%, καθώς όλες οι ποικιλίες είναι επηρεασµένες από τις ακραίες καιρικές συνθήκες που προηγήθηκαν και την έντονη ξηρασία», λέει ο οινοποιός.
To Κτήµα Όψιµος παράγει τα κρασιά του µε σταφύλια από πιστοποιηµένους ιδιόκτητους βιολογικούς αµπελώνες και συγκεκριµένα από τις ποικιλίες ΠΟΠ Νεµέας Αγιωργίτικο, Syrah, Ασύρτικο και Sauvignon Blanc. Η συνολική ετήσια παραγωγή ανέρχεται περίπου στις 10.000 φιάλες. Το Οινοποιείο βρίσκεται σε υψόµετρο 500 µέτρων.
CASE STUDY Η ΦΕΤΙΝΗ ΧΡΟΝΙΑ
ΚΕΙΜΕΝΟ Χαρούλα Σπινθηροπούλου: Γεωπόνος, ειδικός αμπελουργίας,οινοποιός
Να αξιολογήσουν την επίδραση των συνθηκών της φετινής χρονιάς στις ποικιλίες και τα χαρακτηριστικά των κρασιών τους αλλά και την αποτελεσµατικότητα των δικών τους χειρισµών και µε απόλυτη ειλικρίνεια να καταθέσουν την άποψή τους στους συλλογικούς φορείς του κλάδου, θα ήταν πολύ χρήσιµο οι Έλληνες οινοποιοί. Η επεξεργασία αυτών των δεδοµένων µπορεί να αποτελέσει χρήσιµο εργαλείο στη διαχείριση παρόµοιων καταστάσεων για τον κλάδο, καθώς η δύσκολη φετινή χρονιά µοιάζει προάγγελος των µελλοντικών τρύγων…
Τ ο 2021 αποδείχθηκε ότι τα είχε όλα! Παγωνιά, χαλάζι, καύσωνα, ηλιακά εγκαύµατα, µόνο τις πολυπόθητες βροχές δεν είχε. Οι περισσότερες ποικιλίες σε όλες σχεδόν τις περιοχές, ξεκίνησαν όψιµα και η οψιµότητα συνεχίστηκε έως και τον περκασµό. Όµως οι παρατεταµένες και ιδιαίτερα υψηλές θερµοκρασίες ηµέρας και νύχτας σε συνδυασµό µε την έλλειψη βροχοπτώσεων στη διάρκεια του καλοκαιριού, στρεσάρισαν τα αµπέλια και οδήγησαν στην πρωίµιση της παραγωγής στις θερµότερες περιοχές και στη συγκοµιδή στις συνήθεις ηµεροµηνίες για την κάθε ποικιλία, στις δροσερότερες.
Οι διεθνείς ποικιλίες µοιάζει να σοκαρίστηκαν περισσότερο σε σχέση µε τις γηγενείς που αποδείχθηκαν πιο καλά προσαρµοσµένες στην περιοχή τους.
Σηµαντικά προβλήµατα ασθενειών δεν εµφανίστηκαν φέτος (κάποια µικρά σχετικά προβλήµατα µε ωίδιο), αλλά η παραγωγή είναι µειωµένη κατά 10-50% στις θερµότερες περιοχές ή σε περιοχές µε αδυναµία άρδευσης, ενώ παραµένει στα ίδια επίπεδα ή και ελαφρά αυξηµένη στις οψιµότερες αµπελουργικές ζώνες. Η µικρότερη παραγωγή εκφράζεται τόσο µε το µικρότερο µέγεθος των τσαµπιών και των ραγών, αλλά και µε το µικρότερο ποσοστό χυµού-απόδοσης στην οινοποίηση.
Προβληµά η έλλειψη άρδευσης
Η έλλειψη άρδευσης σε ορισµένους αµπελώνες στην ενδοχώρα (Θεσσαλία, Στερεά Ελλάδα) έβαλε σε κίνδυνο τη ζωή νεαρών κληµάτων και υποβάθµισε την ποιότητα των παραγωγικών αµπελώνων (χαµηλές έως πολύ χαµηλές οξύτητες, «καµένα αρώµατα» κ.λπ.). Αλλά και σε δροσερότερες περιοχές σε εδάφη µε µικρή ικανότητα συγκράτησης νερού (αµµώδη εδάφη), οι αµπελώνες που δεν είχαν τη δυνατότητα άρδευσης έχασαν σηµαντικό τµήµα της φυλλικής τους επιφάνειας και δυσκολεύτηκαν πολύ να ωριµάσουν φυσιολογικά την παραγωγή τους.
Καθοριστικός ο Σεπτέµβριος
Από την άλλη στις δροσερότερες περιοχές ήδη στο τέλος Αυγούστου η φαινολική ωριµότητα των κουκουτσιών των µεσοπρώιµων ερυθρών ποικιλιών φαίνεται να συµβαδίζει µε αυτήν της σακχαρικής ωρίµανσης, ενώ το ίδιο συµβαίνει προς το παρόν και στις όψιµες ερυθρές ποικιλίες. Βέβαια ο Σεπτέµβριος είναι καθοριστικός µήνας για την ωρίµανση των τελευταίων και ελπίζουµε ο καιρός να µην µας χαρίσει τη συνολική βροχόπτωση που µας στέρησε στη διάρκεια της βλαστικής περιόδου.
Χρήσιµη αποδείχθηκε φέτος η παντελής αφαίρεση φύλλων και ταχυφυών στην αποφυγή ηλιακών εγκαυµάτων και στη διατήρηση οξύτητας και αρώµατος. Το κόψιµο των ταχυφυών στο δεύτερο µε τρίτο φύλλο τους ήταν καλή επιλογή για την σκίαση των σταφυλιών, ενώ η εφαρµογή διαφόρων σκευασµάτων καολίνη βοήθησε στις περιοχές που η µέγιστη θερµοκρασία δεν ξεπέρασε τους 35-37ο C. Ευνοηµένοι βρέθηκαν οι επίπεδοι αµπελώνες, οι αµπελώνες µε βορινές εκθέσεις και αυτοί µε κατεύθυνση των γραµµών φύτευσης Α-∆ σε σχέση µε αυτούς µε κατεύθυνση Β-Ν.
Μετατόπιση στα ορεινά
Η χρονιά θα πρέπει να αποτελέσει case study µετά το τέλος των ζυµώσεων. Οι οινοποιοί νοµίζω θα πρέπει να αξιολογήσουν την επίδρασή της στα χαρακτηριστικά των κρασιών τους και µε απόλυτη ειλικρίνεια να καταθέσουν την άποψή τους στους συλλογικούς φορείς του κλάδου για το πώς επηρεάστηκε η κάθε ποικιλία από τις συνθήκες της χρονιάς, αλλά και από τους δικούς τους χειρισµούς στους αµπελώνες. Εάν το µοντέλο αυτό της µείωσης των διαθέσιµων υδατικών αποθεµάτων έως τις αρχές του καλοκαιριού και των αυξηµένων θερµοκρασιών, επικρατήσει στο µέλλον, ακόµη και εάν συνοδεύεται µε καταιγίδες στη διάρκεια του καλοκαιριού, η βιωσιµότητα αρκετών αµπελουργικών εκµεταλλεύσεων ιδιαίτερα στις θερµές περιοχές της χώρας θα τεθεί υπό αµφισβήτηση. Ευτυχώς το ανάγλυφο της πατρίδας µας, νοµίζω, ότι θα επιτρέψει στο µέλλον τη µετατόπιση των αµπελώνων σε µεγαλύτερα υψόµετρα σε συνδυασµό µε την αλλαγή ποικιλιών και καλλιεργητικών τεχνικών.
Ολόκληρο το αφιέρωμα είναι διαθέσιμο στο WineTrails Σεπτεμβρίου που κυκλοφορεί το Σάββατο
