Οι ασθένειες κορμού της αμπέλου αποτελούν έναν από τους πιο ύπουλους και καταστροφικούς εχθρούς των αμπελώνων. Προκαλούνται από ένα μίγμα μυκήτων, οδηγούν σε ξήρανση βραχιόνων, έλκη και σταδιακό θάνατο του φυτού, με τις επιλογές αντιμετώπισης να παραμένουν περιορισμένες.
Μια διεθνής ερευνητική ομάδα, με επικεφαλής το Ινστιτούτο Αμπέλου και Οίνου (ICVV) στην Ισπανία, δημοσίευσε πρόσφατα στο περιοδικό Pest Management Science ενθαρρυντικά αποτελέσματα από πειράματα με χρήση νανοσωματιδίων αργύρου-σεληνίου (AgSe NPs). Τα πειράματα πραγματοποιήθηκαν σε κλήματα Sauvignon Blanc στο Πανεπιστήμιο Mendel της Τσεχίας, μια ποικιλία που είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στις συγκεκριμένες ασθένειες.
Οι ερευνητές προκάλεσαν τεχνητές πληγές στα κλήματα και τις μόλυναν με τρεις βασικούς μύκητες: Diaporthe eres, Diplodia seriata και Eutypa lata. Στη συνέχεια, εφάρμοσαν νανοσωματίδια AgSe αλλά και τέσσερις χημικές ουσίες (αρσενικώδες νάτριο, 8-υδροξυκινολίνη, νιτρικό άργυρο και σύμπλοκο θειοθειϊκού αργύρου), παρακολουθώντας την εξέλιξη για δύο καλλιεργητικές περιόδους.
Ενθαρρυντικά αποτελέσματα
Όλες οι θεραπείες μείωσαν την ένταση της ασθένειας σε σχέση με τους μάρτυρες. Τα νανοσωματίδια AgSe ξεχώρισαν, με ποσοστά αναστολής 55%–87% έναντι των D. eres και E. lata, χωρίς να προκαλέσουν φυτοτοξικότητα. Σε αρκετές περιπτώσεις, τα επεξεργασμένα κλήματα εμφάνισαν καλύτερη ανάπτυξη, λιγότερη νέκρωση και ισχυρότερο ριζικό σύστημα.
Η 8-υδροξυκινολίνη και το νιτρικό άργυρο έδειξαν επίσης υψηλή δράση ανάλογα με το παθογόνο, ενώ το αρσενικώδες νάτριο, αν και αποτελεσματικό, θεωρείται ακατάλληλο για εφαρμογή λόγω τοξικότητας και αυστηρών κανονισμών.
Γονιδιακές αποκρίσεις
Οι αγωγές προκάλεσαν διαφορετικές αποκρίσεις στα γονίδια άμυνας της αμπέλου, ενεργοποιώντας ή καταστέλλοντας οδούς που σχετίζονται με το NPR1, τις χιτινάσες και τα στιλβένια. Η εικόνα διαφοροποιήθηκε ανάλογα με το παθογόνο και την ουσία, δείχνοντας ότι δεν υπάρχει μία ενιαία λύση αλλά δυνατότητα συνδυαστικών προσεγγίσεων.
Τι σημαίνει για τους αμπελουργούς
Οι ασθένειες κορμού κοστίζουν ετησίως εκατομμύρια στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια αμπελουργία. Η προοπτική αξιοποίησης νανοσωματιδίων προσφέρει ένα νέο εργαλείο για την προστασία των αμπελώνων, ειδικά σε συνδυασμό με κλασικές πρακτικές πρόληψης όπως η προστασία πληγών κλαδέματος, η χρήση υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού και η σχολαστική απολύμανση εργαλείων.
Αν και τα αποτελέσματα είναι ελπιδοφόρα, οι επιστήμονες τονίζουν ότι απαιτούνται δοκιμές σε πραγματικούς αμπελώνες, ώστε να αξιολογηθεί η ασφάλεια, η αποτελεσματικότητα και η πρακτικότητα των εφαρμογών.
