Του Γιώργου Λαμπίρη
Μέρος της συγκεκριμένης δραστηριότητας, την οποία είχε την ευκαιρία να γνωρίσει το WineTrails αποτελεί ο μεγαλύτερος ενιαίος δημόσιος αμπελώνας της Αττικής, ιδιοκτησίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, με συνολική έκταση 200 στρεμμάτων, ο οποίος βρίσκεται στα Σπάτα, σε έκταση που παραχωρήθηκε στο Πανεπιστήμιο από το υπουργείο Οικονομικών. Την ευθύνη διαχείρισης του συγκεκριμένου αμπελώνα καθώς και έκτασης 1.000 στρεμμάτων στην Βοιωτία (καλλιέργεια σιτηρών, κριθαριού, καλαμποκιού, μηδικής), έχει η Εταιρεία Αξιοποίησης και Διαχείρισης Περιουσίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Το διοικητικό της συμβούλιο απαρτίζεται από τον πρύτανη του ακαδημαϊκού φορέα, Σπύρο Κίντζιο, με καθήκοντα προέδρου, τον αντιπρύτανη Ιορδάνη Χατζηπαυλίδη με καθήκοντα διευθύνοντος συμβούλου. Απαρτίζεται επίσης από καθηγητές του Πανεπιστημίου, με γνώση διαφορετικών τομέων του πρωτογενούς τομέα, ούτως ώστε να συμπληρώνουν ο καθένας με το γνωστικό του αντικείμενο τις ανάγκες διαχείρισης της παραγωγής. Την ευθύνη των κτημάτων έχει ο Στράτος Κάναρος, προϊστάμενος του τμήματος γεωργικών εκμεταλλεύσεων του Πανεπιστημίου, ενώ ενεργή συμμετοχή στην διατήρηση και εξέλιξη του αμπελώνα, διατηρεί ο Γιώργος Κοτσερίδης, καθηγητής στο Εργαστήριο Οινολογίας και Αλκοολούχων Ποτών.
Στην ίδια περιοχή το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο διατηρεί ένα ακόμα κτήμα 40 στρεμμάτων, όπου μέσω προγράμματος ύψους 1 εκατ. ευρώ της Περιφέρειας Αττικής πρόκειται να δημιουργηθεί ένας κόμβος έρευνας και επιχειρηματικότητας με σκοπό την βελτίωση των καλλιεργειών και λοιπών δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τον πρωτογενή τομέα. Ταυτόχρονα διατηρεί και ένα σημαντικό τμήμα ελαιώνα.
Ο Στράτος Κάναρος, γεωπόνος στο επάγγελμα, ήρθε από τη Μυτιλήνη στην Αθήνα για σπουδές και στη συνέχεια εργάστηκε στον δημόσιο τομέα. Ωστόσο, αποφάσισε ότι η ζωή σε ένα γραφείο δεν ήταν αυτή που ταίριαζε στην ιδιοσυγκρασία του. Ακολούθησε η συνεργασία του με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο και το Εργαστήριο Μικροβιολογίας. Κάποια στιγμή του προτάθηκε να αναλάβει καθήκοντα στην διεύθυνση αγροκτημάτων του Γεωπονικού και παρά τους αρχικούς του ενδοιασμούς, αποφάσισε να το τολμήσει. Ήταν κάτι, που όπως λέει «δεν μετάνιωσα ποτέ».
Οι πέντε ποικιλίες που αναπτύσσονται στα κτήματα
Οι πέντε ποικιλίες που αναπτύσσονται στα κτήματα του Γεωπονικού είναι οι παραδοσιακές ποικιλίες των Μεσογείων, Σαββατιανό και Ροδίτης, περί τα 40 στρέμματα Ασύρτικο, 30 στρέμματα Αθήρι καθώς και 8 στρέμματα παλαιού αμπελώνα Μαλαγουζιάς – 25ετίας – και περίπου 23 στρέμματα νεότερης φύτευσης από την ίδια ποικιλία.
Το μεγαλύτερο μέρος του παραγόμενου σταφυλιού σε οινοποιεία όλης της Ελλάδα
Η εταιρεία του Γεωπονικού Πανεπιστημίου κατά κύριο λόγο διοχετεύει τα σταφύλια του αμπελώνα οινοποιεία της Αττικής, της Θεσσαλονίκης, της Λήμνου και άλλων περιοχών της Ελλάδας. Όπως λέει ο Στράτος Κάναρος, ένα μικρότερο μέρος των παραγόμενων ποσοτήτων οινοποιείται για της ανάγκες του Πανεπιστημίου. Το μέγιστο της ποσότητας που έχει οινοποιηθεί είναι 19.000 φιάλες, ενώ κατά μέσο όρο ετησίως παράγονται 13.000 φιάλες, έως και πέρυσι προϊόν βιολογικής καλλιέργειας.
Η συνολική ετήσια παραγωγή σταφυλιού ανέρχεται στους 120 τονους ετησίως, ποσότητα που μπορεί να υπερβεί μελλοντικά τους 200 τόνους. Όπως εξηγεί ο κύριος Κάναρος, το αμπέλι τελούσε υπό καθεστώς βιολογικής καλλιέργειας επί 17 χρόνια, όντας μισθωμένο σε ιδιώτη. «Παρά το γεγονός ότι είχαμε συμβουλευτικό ρόλο στον ιδιώτη και διατηρούσαμε συμπαραγωγή, βλέπαμε ότι σταδιακά είχαμε απώλειες φυτικού κεφαλαίου. Καθώς υπήρχε κίνδυνος για περαιτέρω απώλειες του αμπελώνα, ανακτήσαμε τον πλήρη έλεγχο πριν από έξι χρόνια. Φέτος διακόψαμε την βιολογική καλλιέργεια προκειμένου να υποστηρίξουμε την έκταση με τις απαιτούμενες ενέργειες λίπανσης και φυτοπροστασίας. Σκοπός μας είναι όταν συνέλθει το αμπέλι και γίνουν οι απαιτούμενες αναμπελώσεις, να επανέλθουμε στην βιολογική καλλιέργεια».
Όπως εξηγεί, οι αποδόσεις έως και πέρυσι όταν ήταν βιολογικός ο αμπελώνας, ανέρχονταν σε παραγωγή 600 κιλών ανά στρέμμα, ενώ κατά περιπτώσεις η παραγωγή μπορεί να άγγιζε και τα 800 κιλά ανά στρέμμα. Ωστόσο από φέτος που η παραγωγή είναι πλέον συμβατική οι αποδόσεις αυτές θα διαφοροποιηθούν σημαντικά.
Η συνεργασία με την ΕΛΓΕΚΑ στον τομέα της διανομής – Η ετικέτα «Γνώση»
Αυτή τη στιγμή κυκλοφορούν στην αγορά τρεις ετικέτες με την κοινή ονομασία «Γνώση»: Σαββατιανό μ, Ασύρτικο και συνδυασμός από Μαλαγουζιά και Αθήρι. Το σύνολο των ετικετών διακινούνται στην αγορά από την ΕΛΓΕΚΑ, η οποία διατηρεί ευρύ πλέγμα δραστηριοτήτων, μεταξύ των οποίων και η εμπορία κρασιού.
«Για την παραγωγή του Ασύρτικου χρησιμοποιούμε γηγενείς ζύμες. Μέσω ενός προγράμματος με την ονομασία Innovation, συνεργαστήκαμε με οινοποιεία στη Σαντορίνη και αλλού. Καταφέραμε να δημιουργήσουμε ζύμες από το Ασύρτικό μας, τις οποίες χρησιμοποιούμε για την παραγωγή του κρασιού μας», εξηγεί ο Στράτος Κάναρος.
Στόχος η περαιτέρω συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα
Επιδίωξη του Γεωπονικού Πανεπιστημίου είναι να υπάρξει περαιτέρω σύμπραξη με τον ιδιωτικό τομέα, με σκοπό την δημιουργία οινοποιείου εντός της έκτασης που διατηρεί στα Σπάτα. Η προοπτική δημιουργίας οινοποιείου αφορά στην πλήρη αναπαλαίωση ενός διατηρητέου ακινήτου, το οποίο κατά το παρελθόν λειτουργούσε ως ελαιοτριβείο και βρίσκεται εντός των εκτάσεων που έχει υπό την ιδιοκτησία του το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο. Το επόμενο βήμα θα είναι η υλοποίηση των αρχιτεκτονικών μελετών, όπως λέει ο κύριος Κάναρος, ο οποίος θεωρεί ότι η σύμπραξη με τον ιδιωτικό τομέα είναι καθοριστική για την εξέλιξη του εγχειρήματος. «Το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο είναι ανοιχτό σε συνεργασίες και με τον ιδιωτικό τομέα τα τελευταία χρόνια, σε μία προσπάθεια να κινηθεί με μεγαλύτερη εξωστρέφεια στην αγορά». Αυτή τη στιγμή η ετικέτα «Γνώση» διατίθεται μεταξύ άλλων και σε τρεις μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ, τον Σκλαβενίτη, την ΑΒ Βασιλόπουλος και τα Market In.
Σημαντικά προβλήματα η έλλειψη εργατών γης και η εγκατάλειψη του αττικού αμπελώνα
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο αττικός αμπελώνας σύμφωνα με τον Στράτο Κάναρο, είναι η εγκατάλειψή του και η πώληση εκτάσεων, μέρος των οποίων έχει μετατραπεί σε χώρους εμπορικής δραστηριότητας στην ευρύτερη περιοχή των Σπάτων. Ταυτόχρονα όμως ένα ακόμα σημαντικό ζήτημα που αντιμετωπίζει και η Εταιρεία Διαχείρισης Περιουσίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου, είναι η έλλειψη εργατών γης για τα χωράφια της αλλά και τον αμπελώνα που διατηρεί.
