Την πεποίθηση ότι το Μοσχάτο Σάμου μπορεί να μας εντυπωσιάζει μόνο με τη διάσημη γλυκιά εκδοχή του, έρχεται να ανατρέψει ο Νικόλας Μυτιληναίος όταν το 2013 αναλαμβάνει το οικογενειακό οινοποιείο Nopera, χάρη στο οποίο οφείλεται η ακύρωση του νόμου της Αναγκαστικότητας του 1934. Καταργώντας τον νόμο που προέβλεπε ότι η παραγωγή Μοσχάτου οινοποιείται αποκλειστικά από τον συνεταιρισμό του νησιού, αποφασίζει να αναβιώσει τους ιδιόκτητους βιολογικούς αμπελώνες του, αναδεικνύοντας με τον καλύτερο τρόπο την ξηρή διάσταση της ποικιλίας μέσα από διαφορετικές και καινοτόμες οινοποιήσεις.
Σήμερα, το boutique οινοποιείο Nopera πέρα από το Nopera Epitome, το κλασσικό, πληθωρικό σαμιώτικο κρασί σε γλυκιά οινοποίηση, μας συστήνει το Nopera Roya Oak, το πρώτο Μοσχάτο Σάμου που ζυμώνεται και ωριμάζει σε δρύινο βαρέλι. Διακριτικά αρώματα βανίλιας με νότες εσπεριδοειδών και πυρηνόκαρπων φρούτων συνθέτουν ένα πολύπλοκο και ισορροπημένο μοσχάτο, έτσι όπως δεν το έχουμε δοκιμάσει ξανά.
Μιλήστε μας για τους λόγους που σας έκαναν να ασχοληθείτε με την αναβίωση των οικογενειακών σας αμπελώνων. Πώς αποφασίσατε ότι αυτό ήταν το όραμα σας;
Αυτό ήταν το όραμα του πατέρα μου Ευάγγελου το οποίο εμφύσησε σε εμάς από πολύ μικρή ηλικία θα έλεγα. Αυτό το όραμα έχει αφετηρία την ίδια την ιστορία της οικογένειας Νόπερα, που ξεκινάει δύο αιώνες πριν, όταν ερχόμενοι από τη Μάλτα στη Σάμο ξεκίνησαν την παραγωγή και την εμπορεία Μοσχάτου οίνου και του οποίου η δραστηριότητα, όπως και όλων των άλλων οινοποιείων της εποχής, σταματάνε το 1934. Ακριβώς τότε ήταν που άλλαξε η νομοθεσία και θεσπίστηκε ο νόμος της «αναγκαστικότητας» του συνεταιρισμού, βάσει του οποίου όλοι οι αμπελουργοί έπρεπε να δίνουν την παραγωγή τους στην ένωση και κανείς δεν είχε το δικαίωμα να οινοποιήσει και να εμπορευτεί το Μοσχάτο Σάμου. Από εκεί ακριβώς ήθελε να πιάσει το νήμα ο πατέρας μας Ευάγγελος Μυτιληναίος, η ιδέα της αναβίωσης και της αλλαγής της νομοθεσίας δεν ξεκίνησε ένα «ωραίο πρωί» αντίθετα πάντα ήταν στο μυαλό του και κυρίως στη ψυχή του όπου ωρίμασε και ξεκίνησε να υλοποιείται τη δεκαετία του 2000. Η πορεία προς την απελευθέρωση της αγοράς και της αδειοδότησης ήταν αρκετά δύσκολη με τελευταία ελπίδα το Ευρωπαικό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων όπου ο πατέρας μου προσέφυγε και το οποίο έδωσε την καταλυτική απόφαση στηριζόμενη στο δικαίωμα της αυτοδιάθεσης στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Κοινότητας.
Αισίως το 2013 η Νόπερα , ως το πρώτο ιδιωτικό οινοποιείο της Σάμου από το 1934, ξεκινάει ή «συνεχίζει» πιο σωστά τη οινοποίηση. Αυτή είναι η ιστορία, ωστόσο το όραμα πίσω από την ιστορία ήταν να απελευθερώσει την αγορά με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Αφενός ,να δώσει τη δυνατότητα στο Σαμιώτη παραγωγό να δημιουργήσει τη δική του οινοποιητική μονάδα ή να εμπορευτεί την παραγωγή του προς όφελος του, αφετέρου να αναπτύξει ένα περιβάλλον οινοποιητικής εξέλιξης της ποικιλίας μας. Πιστεύω ότι δώσαμε το έναυσμα, βλέποντας πόσα άλλα οινοποιεία ξεκίνησαν έκτοτε και ευχόμαστε αυτό να αποδώσει τα μέγιστα για το νησί μας.
Ποια είναι η φιλοσοφία σας στο τι συστήνει ένα “μεγάλο” κρασί;
Αυτή ίσως είναι μια ερώτηση με πολλαπλές απαντήσεις, ή τουλάχιστον με διαφορετικές αναγνώσεις. Για εμένα ίσως η απάντηση είναι η συνισταμένη κάποιον παραγόντων και δεν την εστιάζω τόσο στη λέξη «μεγάλο» αλλά ίσως στη λέξη «εξαιρετικό» κρασί. Ένα λοιπόν εξαιρετικό κρασί έχει να κάνει πρωτίστως με την πρώτη ύλη που αυτό σημαίνει αμπελώνας τρόπος φροντίδας και καλλιέργειάς του, ασφαλώς καιρικές συνθήκες της εκάστοτε χρονιάς και βέβαια με την οινοποίηση η οποία θα πρέπει να ισορροπήσει και να εκφράσει στο μέγιστο βαθμό όλα τα στοιχεία της ποικιλίας και του αμπελώνα στο τελικό αποτέλεσμα. Αποδέκτης του αποτελέσματος είναι ο καταναλωτής από τη μία ο ειδικός/κριτικός από την άλλη, σε αυτό το σημείο η σύγκλιση των απόψεων συνεπάγεται το πόσο το συγκεκριμένο κρασί μπορεί να χαρακτηριστεί ως εξαιρετικό.
Επιτρέψτε μου να πω βέβαια ότι για μένα πολύ μεγάλη σημασία έχει η συνέπεια στην οινοποίηση ενός εξαιρετικού κρασιού, δηλαδή διαχρονικά το κρασί να χαρακτηρίζεται πολύ καλό έως εξαιρετικό. Τότε ίσως δικαίως να μπορούμε να πούμε ότι το «τάδε» κρασί αποτελεί ένα πολύ καλό παράδειγμα δουλειάς, και όλο αυτό θα το συνοψίσω με ένα δικό μας παράδειγμα όπου το 2016 το ξηρό μας Μοσχάτο, κυρίως λόγω καιρικών συνθηκών δεν έδωσε το σταφύλι που θέλαμε και τελικό αποτέλεσμα δεν μας ικανοποίησε, πήρα την απόφαση να μην εμφιαλώσουμε ούτε μια φιάλη τη χρονιά αυτή.
Χρησιμοποιείτε βιολογική καλλιέργεια στα αμπέλια σας. Πόσο εύκολες σας είναι αυτές οι πρακτικές και πόσο τελικά συμβάλουν στη δημιουργία ενός ποιοτικού κρασιού;
Σαφώς και από τη πρώτη στιγμή πιστέψαμε στη βιολογική καλλιέργεια και για εμάς ήταν το πρωταρχικό συστατικό, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι κρασιά που προέρχονται από συμβατική καλλιέργεια δεν μπορούν να είναι εξίσου καλά έως εξαιρετικά. Σαφώς η βιολογική καλλιέργεια είναι και κοστοβόρα και χρονοβόρα, ιδίως για τους αμπελώνες της Σάμου όπου μιλάμε για απότομες πεζούλες και μεγάλα υψόμετρα, ωστόσο η διατήρηση του οικοσυστήματος, της αγνότητας και της φυσικότητας του σταφυλιού συσχετίζεται άμεσα με το τελικό αποτέλεσμα. Η βιολογική καλλιέργεια είναι ένας από τους παράγοντες που κάνει τη δουλειά του οινοποιείου να ξεχωρίζει, και σημαντικός παράγοντας για την ανάδειξη των χαρακτηριστικών του μικρόρωγου Μοσχάτου.
Είστε το πρώτο οινοποιείο που «τολμά» την οινοποίηση του ξηρού Μοσχάτου σε βαρέλι. Τι σας έκανε να πειραματιστείτε με αυτό τον συνδυασμό; Είδατε από την αρχή τα αποτελέσματα που επιθυμούσατε;
Από παιδί άκουγα τον πατέρα μου, έναν άνθρωπο ταξιδεμένο και πραγματικά οινόφιλο, ορμώμενο από άλλες ποικιλίες, να αναρωτιέται πως θα ήταν το Μοσχάτο σε διάφορες οινοποιητικές εκδοχές. Η καινοτομία και το διαφορετικό ήταν και θα είναι πάντα γνώμονας για την πορεία του οινοποιείου. Ως προς το αποτέλεσμα , τολμώ να πω ναι, από την αρχή σε πειραματικό στάδιο διακρίναμε ότι σε αντίθεση με την πεποίθηση της μη οινοποίησης του Μοσχάτου σε βαρέλι λόγω του αρωματικού του χαρακτήρα, το συγκεκριμένο κρασί έχει όλα τα χαρακτηριστικά που θα μπορούσε να εξελιχθεί σε ένα διαφορετικό Μοσχάτο και εξαιρετικό της κατηγορίας του. Κάνοντας τις απαραίτητες αλλαγές την χρονιά του 2017, πάντα με περιορισμένο αριθμό φιαλών κυκλοφόρησε στην αγορά και οφείλω να πω ότι η πορεία του έχει καταγράψει, έχει δικαιώσει την επιλογή μας.
Εν συνεχεία έχοντας τη δυνατότητα και βέβαια τη φιλοσοφία των ελαχίστων παρεμβάσεων έχουμε προχωρήσει και σε φυσικές οινοποιήσεις, συγκεκριμένα το ξηρό Μοσχάτο με την ετικέτα Nature Selection που προέρχεται από ένα αμπελοτόπι στην καρδιά του ιστορικού σαμιακού αμπελώνα στα 850μ. και με ηλικία φυτών 60 ετών. Σε αυτό το κρασί εκφράζεται απόλυτα η αρωματική καθαρότητα του Μοσχάτου και η ορυκτή οξύτητα του συγκεκριμένου terroir.
Κινείστε πάνω στη φιλοσοφία των διαφορετικών terroir στην οινοποίηση. Πόσο σημαντικό θεωρείτε για τους έλληνες παραγωγούς να στραφούν στο να καταγράψουν και να αναδείξουν τα διαφορετικά αμπελοτόπια.
Δεν θα το τοποθετούσα ως προς το βαθμό σημαντικότητας, ίσως πιο σωστά να λέγαμε ότι έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Βλέπαμε κατά κόρον τα τελευταία χρόνια από αρκετά και πολύ σημαντικά οινοποιεία της χώρας μας να οινοποιούν single vineyard κρασιά. Αυτή άλλωστε είναι και η μαγεία του κρασιού και η κινητήριος δύναμη του πειραματισμού και της εξέλιξης και ευτυχώς η χώρα μας διαθέτει πολλούς και σημαντικούς αμπελώνες.
Στην περίπτωση της Σάμου όπου τα πολλά και διαφορετικά μικροκλίματα συνθέτουν αντίστοιχα διαφορετικές εκφάνσεις του Μοσχάτου έχει επίσης πολύ ενδιαφέρον. Για αυτό ακριβώς το λόγο στη Nopera κάθε αμπελοτόπι οινοποιείται σε διαφορετική δεξαμενή ή βαρέλι ακόμα και αν επρόκειτο να δημιουργήσουμε χαρμάνι για κάποια από τα κρασιά μας, ώστε να έχουμε τον απόλυτο έλεγχο και την διαχρονική καταγραφή της διαφορετικότητας.
Φωτογραφίες: Γεωργία Καραμαλή
